________________
प्रमेयचन्टिकाटीका श.३२.१ ईशानेन्द्रस्य दिव्यदेवऋद्धिनिरूपणम् १५५
टीका-" तेणं कालेणं" तस्मिन् काले "तेणं समएणं" तस्मिन् समये 'रायगिहे' राजगृहं नाम 'नगरे' नगरम् 'होत्था' आसीत् (वर्णकः) औपपातिकसूत्रोक्तचम्पानगरी-वर्णनवत् राजगृहस्यापि वर्णनं बोध्यम् 'वर्णकः' इति तु लिङ्गव्यत्ययेन प्रकृते पुंल्लिङ्गनिर्देशः, तत्रागतं भगवन्तम् ‘जाव-परिसा' यावत्पर्षत् 'पज्जुवासई' पर्युपास्ते । तत्र भगवद्वन्दनाय ईशानेन्द्रस्यागमनं सूचयितुं सूत्रमाह -' तेणं कालेणं' इत्यादि । तस्मिन् काले तस्मिन् समये 'ईसाणे' ईशानः 'देविदे' देवेन्द्रः 'देवराया' देवराजः 'मूलपाणी' शूलपाणिः धृतत्रिशूलहस्तः 'वसहवाहणे' वृषभवाहनः 'उत्तरड्ढलोगाहिबई' उत्तरार्धलोकाधि.
टीकार्थ-तेणं कालेणं तेणं समएण' उस काल और उस समयमें 'रायगिहे' राजगृह नामका 'नगरे' नगर 'होत्था' था । 'वण्णओ' इस नगर का वर्णन औपपातिकसूत्र में वर्णित चंपानगरी के जैसा जानना चाहिये । । वहां विहार करते हुए प्रभु वहां पधारे । प्रभु को वहाँ पधारे जानकर बहाँकी जनता उनसे धर्मोपदेश सुनने के लिये उनके पास गई । यावत् वहां जाकर उसने प्रभुकी पर्युपासना की। अब वहां पर प्रभुकी वन्दना करने के लिये ईशानेन्द्र आया-इस बातको सूचित करने के लिये सूत्रकार कहते है कि-'तेणं कालेणं तेणं समएणं ईसाणे देविंदे देवराया' इत्यादि उसकालमें और उस समय में देवेन्द्र देवराज ईशान ईशानेन्द्र आया 'सूलपाणी' इसने अपने हाथ में त्रिशूल धारणकर रखा था 'वसहवाहणे' वाहन इसका वृषभ था। 'उत्तरलोगाहिवई' यह उत्तरार्धलोकका अधिपति था।
अर्थ- "तेणं कालेणं तेणं समए ण" भावी२ प्रभु शासन ने "रायगिहे नामं नयरे होत्था" २०४७ नामे ना२ तु. “वण्णओ" मौ५५।તિક સૂત્રમાં ચંપાનગરીનું જેવું વર્ણન કર્યું છે, એવુંજ તેનું વર્ણન સમજવું. ભગવાન મહાવીર તે રાજગુડ નગરમાં પધાર્યા. ત્યાંના લેકે ધર્મોપદેશ સાંભળવા ગયા. વંદણ નમસ્કાર કરી પરિષદ પાછી ફરી ત્યાં સુધીનું વર્ણન અહીં ગ્રહણ કરવું. ભંગ મહાવીર પ્રભુને વંદણું કરવાને માટે ઈશાનેન્દ્ર ત્યાં આવ્યા-- એ જ વાત સૂત્રકારે નીચેના સૂત્રપાઠ દ્વારા પ્રકટ કરી છે.
"तेणं कालेणं तेणं समएणं ईसाणे देविंदे देवराया" त्यादि
તે કાળે અને તે સમયે, દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઇશાન મહાવીર પ્રભુનાં દર્શન કરવા भाटे मा०यो. "सूलपाणी" तेणे तेना थमा त्रिशूल धा२९ ४यु उतु, “वसहवाहणे"तेनुं वाइन वृषभानु तु. “उत्तरङ्कलोगाहिवई" ते उत्तरा । मधिपति तो "अट्ठावीसविमाणावाससयसहस्साहिबई" २८ २१४यावीशम विमानान
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
