________________
-
-
---
-
-
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० २ उ० १ सू० १४ स्कन्दकरतनिरूपणम् १९ म्पध खलु विहरति । गुणरत्नतपसा विधिं दर्शयन्नाह-तं जहा' इत्यादि । तं जहा तद्यथा 'पढमं मासं च उत्थं चउत्थे णं' प्रथमं मासं चतुर्थ चतुर्थेण, एकान्तरोपवासेन ' अणिक्वित्तेणं ' अनिक्षिप्तेन निरन्तरेण व्यवधानवर्जितेन ' तवो कम्मेणं' तपः कर्मणा — दिया' दिवा-दिवसे 'ठाणुक्कुडुए ' स्थानोत्कुटुकः स्थानेन-आसनेन उत्कुटुकः उत्कुटुकासनस्थित इत्यर्थः ' मूराभिमुहे ' मुराभिमुखः सूर्य सम्मुखस्थितः सन् — आयावणभूमीए ' आतापनभूमौ-आतापनार्थ मेव नियतीकृतप्रमार्जितप्रत्युपेक्षितस्थाने ' आयावेमाणे ' आतापयन् सूर्यातपेन अंगीकार किया इस गुणरत्नसंवत्सर तप की विधि क्या है इस बात को प्रदर्शित करने के निमित्त सूत्रकार कहते हैं-तं जहा-वह विधि इस प्रकार से है--(पढमं मासं च उत्थं चउत्थेणं आणिक्वित्तेणं तवोकम्मेणं दिया ठाणुक्कुडुए मूराभिमुहे आयात्रणभूमिए आयावेमाणे, रतिं वीरासणेणं अवाउडेग य) प्रथम महिनों में एकान्तर उपवास-एक दिन उपवास एक दिन पारणा ऐसे निरंतर अर्थात् व्यवधान रहित करना चाहिये । इस तरह प्रथम महिनो में निरन्तर एकान्तर उपवास करना चाहिये-इस कथन के अनुसार यह बात समझ में आ जाती है कि प्रथम महिने में पन्द्रह उपवास और पन्द्रह पारणा हो जाते हैं। इस तपस्या वाले साधु को दिवस में 'ठाणुक्कुडए' उत्कुटुक आसन से बैठना चाहिये और सूर्यकी तरफ मुंह करके आतापना भूमि में आतापना लेना चाहिये । यह आतापनभूमि पहिले से ही नियत की हुई होती है । इस भूमि की प्रत्युपेक्षणा प्रमार्जना करके आतापना ली વિદાય થયા અને ગુણરત્ન સંવત્સર તપની આરાધના કરવા લાગ્યા હવે તે असन सक्स२ तपन विधि सूत्रा२ मताव ( तंजहा) तेनी विधि ॥ प्रमाणे छे. ( पढम मास च उत्थ चउत्थेण आणि क्वित्तेण तवोकम्मेण दिया ठाणुक्कुडुए सूराभिमुहे आय वणभूमिए आयावेमाणे, रत्ति वीरासणेण अबाउडेण य) પહેલે મહિને નિરંતર એકાન્તર ઉપવાસ કરવા જોઈએ-એટલે કે ઉપવાસને પારણે ઉપવાસ કરવા જોઈએ. આ રીતે પડેલે મહિને પંદર ઉપવાસ અને પંદર પારણાં થાય છે. ઉપવાસ અને પારણાને દિવસે આરાધક સાધુએ " ठाणुक्कुडुए" असने (मासने-पानी अभागने माधारे) સૂર્યની તરફ મુખ રાખીને તડકા વાળી ભૂમિમાં સૂર્યને તાપ સહન કરે જોઈએ તે તડકાવાળી જગ્યા પહેલેથી જ નિયત કરવામાં આવેલી હોય છે. તે ભૂમિની પ્રત્યુપેક્ષણ પ્રમાર્જના કરીને જ ત્યાં તાપમાં બેસવામાં આવે છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨