________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० २ ७० १ सू०१२ स्कन्दकचरितनिरूपणम् ५९९ तत् गृध्रस्पृष्टं वा अथवा गर्भक्षितपृष्ठस्य यन्मरणं तद् गृध्रस्पृष्टमरणमिति १२ । ' इच्चेतेणं खंदया दुवालसविहेणं बालमरणेणं मरमाणे जीवे अणंतेहिं नेरइयभवग्गहणेहिं अप्पाणं संजोएइ' इत्येतेनस्कन्दक द्वादशविधेन वालमरणेन म्रिजीवोऽनंतैरयिकभवग्रहणैरात्मानं संयोजयति, द्वादशविधवालमरणेन म्रियमाणस्य जीवस्यानन्तनारकभवप्राप्तिर्भवतीति भावः । 'तिरियमणुयदेव. अणाइयं च णं अणवदग्गं दीहमद्धं चाउरतंसंसारकंतार अणुपरियट्टइ' तिर्यग्मनुष्यशृगाल अदि जानवरों द्वारा भक्षित किये जाने पर जो मरण होता है वह गृद्ध स्पृष्ट मरण है । अथवा गिद्धपक्षियों द्वारा पृष्टभाग खा जाने पर जो मरण होता है वह गृद्धस्पृष्ट मरण है। 'वरिकरभरासभादि शरीरान्तर्गतत्वेन' इस पद का यह अर्थ होता है कि हाथी के भव में ऊँट के भव में अथवा रासभ-गधा आदि के भव में वर्तमान जीव का गृद्धपक्षियों के द्वारा शरीर विदारित किये जाने पर जो मरण हो जाता है वह गृहस्पृष्ट मरण है १२ । 'इच्चेतेणं खंदया ! दुवालसविहेणं बालमरणेणं मरमाणे जीवे अगंतेहिं नेरइयभवग्गहणेहिं अप्पाणं संजोएइ' हे स्कन्दक ! इन बारह प्रकार के बालमरणो से मरता हुआ जीव अनन्त नारक जीवों के भवग्रह गों से अपने को युक्त करता है अर्थात् बारह प्रकार के बालमरण से मरते हुए जीव को अनन्त नारक भवों की प्राप्ति होती है यही उसके संसार बढ जाने से उसकी वृद्धि है। 'तिरियमणुय देव० अणायं णं अणवदग्गं दीहमद्धं चाउरंतसंसारकंतारं अणुपरियड' इसी तरह से इन बारह प्रकार के बालमरणों से જે મરણ થાય છે તેને પૃદ્ધસ્કૃષ્ટ મરશું કહે છે. અથવા ગીધ વગેરે પક્ષીઓ વડે પૃષ્ટ ભાગનું ભક્ષણ થઈ જવાને કારણે જે મરણ થાય છે તેને ગૃદ્ધસ્કૃષ્ટ भ२६५ ४ छ. "करिकरभरासभादि शरीरान्तर्गतत्वेन' । पहोना मा प्रमाणे અર્થ થાય છે- હાથીના ભવમાં, ઊંટના ભવમાં, અથવા ગધેડા વગેરેના ભવમાં વિદ્યમાન જીવના શરીરને ગીધે વડે ફાડી ખાવામાં આવ્યું હોય તે તેમના તે મરણને પણ ગૃદ્ધસ્કૃષ્ટ મરણ કહે છે.
“ इच्चे तेणं खंदया ! दुवालसविहेण बालमरणेणं मरमाणे जीवे अणतेहिं नेरइयभवग्गहणेहि अप्पाण संजोएइ” उ २४४४ ! २॥ ॥२ ५४२नां मासમરણથી મરતો જીવ પિતાની જાતને અનંત નારક જીના ભવગ્રહણથી યુક્ત કરે છે. એટલે કે એવા જીવોને અનંત નારક ભવની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ રીતે તેને સંસાર વધી જવાથી તે જીવની વૃદ્ધિ થાય છે એમ કહેવામાં माव्युं छे. " तिरिय-मणुय-देव-अणाइयं ण अणदग्गं दीहमद्धं चाउरंत-संसारकतारं अणुपरियट्टइ " . प्रमाणे ॥२ १२i मा भ२४थी भरते४१
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨
