________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श२ ० १ सू० १२ स्कन्दकचरितनिरूपणम् ५६५ जीवोऽसंख्येयप्रदेशिकः असंख्येयप्रदेशावगाढः, अस्ति पुनस्तस्यान्तः । कालतो जीवो न कदाचित् नासीत् नित्यो नास्ति पुनस्तस्यान्तः। भावतो जीवोऽनंता ज्ञानपर्यवा, अनंता दई,नपर्यवाः, अनंता चारित्रपर्यवाः, अनंता अगुरुलघुपर्यवाः नास्ति पुनस्तस्यान्तः । तदेतद् द्रव्यतो जीवः सांतः क्षेत्रतो जीवः सांतः कालतो अते खेतओ णं जीवे असंखेज्ज पएसिए असंखेज्जपएसोगाढे, अस्थि पुण से अंते ) यावत् द्रव्य को अपेक्षा से जीव एक है और वह अन्त सहित है । क्षेत्र की अपेक्षा से जीव असंख्यात प्रदेशी है तथा असंख्यत प्रदेशो में वह अवगाढ है । अतः वह अन्त सहित है। ( कालोणं जीवे न क्याइ न आसी जाव निच्चे नत्थि पुण से अंते) काल की अपेक्षा जीव भूतकाल में कभी कोई समय नहीं था ऐसा नहीं है यावत् वह नित्य है-वह अन्त सहित नहीं है । ( भावओ णं जीवे अणंता णाणपज्जवा अणंता सगपज्जवा, अणता चरित्तपज्जवा, अणंता अगुरूलहुयपज्जवा, नत्थि पुण से अंते ) भाव की अपेक्षा जीवं अनंत ज्ञानपर्यायरूप है, अनन्त दर्शनपर्याय रूप है,अनन्त चारित्रपर्याय रूप है, अनंत अगुरु लघु पर्यायरूप है । इस अपेक्षा वह अन्त सहित नहीं है। (सेत्तं दव्वओ जीवे स अंते, खेत्तओ जीवे स अंते कालओ जीवे ( एवं खलु जाव दव्वओ णं एगे जीवे स अते, खेत्तओ णं जीवे असंखेज्ज पएसिए, असंखेज्जपएसोगाढे, अत्थि पुण से अंते) दयनी अपेक्षा એક છે અને તે અન્તસહિત (સાન્ત) છે, ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ જીવ અસં. ખ્યાત પ્રદેશ છે અને અસંખ્યાત પ્રદેશમાં અવગાઢ છે. તેથી તે ક્ષેત્રની अपेक्षा ५५ मतसहित छ. ( कोलओ णं जीवे न कयाइ न आसी जाय निच्चे नथि पुण से अते) नी. सपेक्षा विया२ ४२१ामा माता ભૂતકાળમાં કઈ એવે સમય ન હતો કે જ્યારે જીવનું અસ્તિત્વ ન હોય ત્યાંથી શરૂ કરીને તે નિત્ય છે તે અંતરહિત છે ત્યાં સુધી સૂત્રપાઠ ગ્રહણ કરે. “આગળ લેકને કાળની અપેક્ષાએ અંતરહિત પ્રતિપાદિત કરવા માટે ने सूत्र५४ न्याय! छे ते मी अड ४२वो.” भावओ णं जीवे अणंता णाणपज्जवा, अणंतादसणपज्जवा, अणंता चास्तिपज्जवा, अणंता अगुरुलहुयपज्जवा, नस्थि पुण से अंते ) सावनी अपेक्षा ७१ मत शान५५३ये छ, मनत દર્શનપર્યાયરૂપ છે, અનંત ચારિત્રપર્યાયરૂપ છે, અનંત અગુરુલઘુપર્યાયરૂપ છે. અને તેથી ભાવની અપેક્ષાએ તે અંતસહિત નથી પણ અંતરહિત જ છે. ( से तं दव्वओ जीवे स अते, खेत्तभो जीवे स अते, कालओ जीवे अणते,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨
