________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १३०८ सू०३ मृगघातक पुरुषादिनिरूपणम्
१९९
,
पेण निर्वृत्ता या क्रिया सा अधिकरणिकी तया 'पाउसियाए' प्राद्वेषिक्या, प्रद्वेषेण निर्वृत्ता या क्रिया सा प्राद्वेषिकी तया मारणक्रियायां द्वेषस्यावश्यभावात्, 'तिहिंकिरियाहिं पुढे ' आभिः तिसृभिः क्रियाभिः स्पृष्टः, यो हि पुरुषः केवलम् मृगाणामुद्रवणाय कूटपाशादिकं विरचयति नो बन्धनाय न वा मारणाय स कायिक्याधिकरणिकी - माद्वेषिकीति क्रियात्रययुक्तो भवतीति कदाचित् त्रिक्रिय इति कथ्यते, 'जे भविए' यो भव्यः = वधकः ' उद्दवयणयाए वि वंधणयाए वि नो मारणयाए ' उद्रवणतायै अपि बन्धनतायै अपि क्रियां करोति किन्तु नो मारणतायै 'तावं च णं से पुरिसे' तावत् च खलु स पुरुषः 'काइयाए' कायिक्या, गमनादि - रूपया क्रियया, 'अहिगरणियाए अधिकरणिक्या = कूटपाशाद्यधिकरण संपादितया, ' पाउसियाए ' प्राद्वेषिक्या, प्रद्वेषनिष्पादितया 'पारितावणियाए' पारितापनिक्या, दुःखोत्पादनरूपया परितापप्रयोजना या क्रिया सा पारितापनिकी, सा च क्रिया मृगबन्धने कृते सति भवति, तया क्रियया ' चउहिं किरियाहिं पुढे ' चतसृभिः क्रियाभिः स्पृष्टः, आभिः क्रियाभिः स्पृष्टो युक्तः सन् चतुष्क्रियः स पुरुषो भवतीति कदाचिच्चतुष्क्रिय इति कथ्यते । 'जे भविए' यो भव्यः - वधकः 'उवणा वि' उद्रवणतायै अपि 'बंधणयाए वि' बन्धनतायै अपि 'मारण्याए वि' मारणतायै अपि कूटपाशादिकं रचयति, 'तावं चणं से पुरिसे ' तावत् च खलु स पुरुषः, कायिक्या ' अहिगरणियाए ' आधिकरणाक्या, 'पाउसियाए ' चार क्रियाओं से युक्त हो रहा है ऐसा मानना चाहिये। वे चार क्रियाएँ इस प्रकार से हैं -- पूर्वोक्त तीन और चौथी पारितापनिकी । यह पारितापनिकी क्रिया मृग के बंधन करने पर होती है । सो उसने मृग को बांध ही लीया है । ( जे भविए उद्दवणयाए वि बंधणयाए वि मारण्याए वि तावं च णं से पुरिसे काइयाए अहिगरणियाए, पाउसियाए जाव पाणाइवायकिरियाए पंचहि किरियाहिं पुट्ठे-से तेणटुणं जात्र पंचकिरिए ) तथा वह वधक पुरुष जबतक उस जाल को रखे हुए है, मृगों को बांधता है, मृगों को मारता है तबतक वह पुरुष कायिकी, अधिकरणिकी,
6
છે તે-પૂર્વોક્ત ત્રણ ક્રિયાઓ અને ચેાથી પરિતાપનિકી ક્રિયા. જ્યારે તે પુરુષ મૃગને ફૂટપાશાદિમાં બાંધે છે ત્યારે પરિતાપનિકી ક્રિયા થતી હાય છે ( મૈં भवि उवणयाe fa बंधणयाए वि मारणयाए वि तावं च णं से पुरिसे काइयाए, अहिगरणियाए, पाउसियाए, जाव पाणाइबाय किरियाए पंचहि किरियाहिं पुट्ठे से सेट्टेणं जाव पंचकरिए ) तथा ते पुरुष ल्यारे भजने मिछावीने भृगोने यांधीने જ્યારે મૃગાને મારે છે ત્યારે કાયિકી, આધિકરણિકી, પ્રાāષિકી, પારિતાપનિકી
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨