________________
प्रमेयचन्द्रिका ठीका श० २ उ०१० सू० २ अस्तिकायस्वरूपनिरूपणम् १०३७
टीका - "एगे भंते ! धम्मत्थिकायपए से धम्मत्थिकाए त्ति वत्तर्व्वं सिया " एकोऽपि भदन्त ! धर्मास्तिकायपदेशो धर्मास्तिकाय इति वक्तव्यं स्यात् हे भदन्त ! धर्मास्तिकायस्य एकस्मिन् प्रदेशे धर्मास्तिकायत्वं धर्मो विद्यते न वा विद्यते चेत्तदा एकस्मिन्नपि अवयवे धर्मास्तिकायोऽयमिति व्यवहारः स्यात् तथा च तत् तदवयवेनैव धर्मास्तिकाय इति व्यवहारस्य सम्पादनात् प्रदेशसमुदायात्मकधमस्तिकायस्य नैरर्थक्यमेव प्रसज्येत प्रत्येकस्मिन्नवयवे धर्मास्तिकायत्वं धर्मो न इस प्रकार से जानना चाहिये । विशेषता केवल इतनी ही है कि जीवास्तिकाय, आकाशास्तिकाय और पुद्गलास्तिकाय इन के प्रदेश अनन्त कहना चाहिये। बाकी का अवशिष्ट कथनसब पूर्वजैसा नहीं है || सु. २॥
टीकार्थ - ( एगे भंते ! धम्मत्थिकायपए से धम्मत्थिकाए ति वक्तव्यं सिया " हे भदन्त ! धर्मास्तिकायका एक प्रदेश धर्मास्तिकाय इस शब्द द्वारा वक्तव्य हो सकता है क्या ? पूछने का अभिप्राय ऐसा है किधर्मास्तिकाय के एक प्रदेश में धर्मास्तिकायत्वरूप धर्म मौजूद है या नहीं ? यदि प्रथम पक्ष अंगीकार किया जावे तो फिर इस स्थिती में प्रदेश समुदायात्मक धर्मास्तिकाय के मानने की आवश्यकता ही क्या रहती है क्यों कि धर्मास्तिकाय के एक भी प्रदेश में (यह धर्मास्तिकाय है ) ऐसा व्यवहार होना तुम मान रहे हो अतः जब एक प्रदेश से ही धर्मास्तिकायरूप व्यवहार संपादित होजाता है तो बात स्वतः ही साबित हो जाती है कि प्रदेशसमुदायात्मक धर्मास्तिकाय मानना निरर्थक ही है ?
એટલી જ વિશેષતા છે કે જીવાસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય અને પુદ્ગલાસ્તિકાયના પ્રદેશ અનેક છે એમ કહેવું જોઇએ. બાકીનું સમસ્ત કથન ધર્માસ્તિકાય જેવુ જ
भवु ॥ सू.२ ॥
टीअर्थ - " एगे भंते ! धम्मस्थिकाए ति वत्तव्वं सिया " हे लहन्त ! धर्मा સ્તિકાયના એક પ્રદેશને ધર્માસ્તિકાય કહી શકાય ખરૂ ? પ્રશ્નનું તાપ નીચે પ્રમાણે છે. ધર્માસ્તિકાયના એક પ્રદેશમાં ધર્માસ્તિકાયના બધા ધર્માં ( ગુણ્ણા ) भोन्ह होय छे ! नहीं !
જો એક પ્રદેશને ધર્માસ્તિકાય કહી શકાતા હોય તે પ્રદશેસમુદાય રૂપ ધર્માસ્તિકાયનું' અસ્તિત્વ માનવાની આવશ્યકતા જ શી રહે કારણ કે ધર્મસ્તિકાયના એક પ્રદેશને માટે આ ધર્માસ્તિકાય છે” એવા ઉલ્લેખ કરવામાં આવી શકે તે એ વાત તે આપો આપ સાબિત થઈ જાય છે કે પ્રદેશ સમુદાયાત્મક ધર્માસ્તિકાય માનવું નિરક જ છે જો પ્રદેશ સમુદાયાત્મક
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨
