________________
८३८
भगवतीसूत्रे स्थितित आरभ्य संख्यातपर्यन्तसमयाधिकजघन्यस्थितौ, तथा जघन्यावगाहनायां, तथा संख्येयपर्यन्तप्रदेशप्रवृद्धायां जघन्यावगाहनायाम् , एवं मिश्रदृष्टौ च नारकजीवानामशीतिर्भङ्गाः कथिताः, विकलेन्द्रियजीवानामपि मिश्रष्टि वर्जितेषु एतेषु स्थानेषु अशोतिरेव भङ्गा भवन्ति, विकलेन्द्रियजीवानामल्पत्वात् , एकैकस्यापि तस्य क्रोधमानमायालोभोपयुक्तस्य सम्भवात् । मिश्रदृष्टिस्तु जीवो विकलेन्द्रियेष्वेकेन्द्रियेषु च नैव भवतीत्यतो न विकलेन्द्रियाणां तत्राशीतिभङ्गकसम्भावना। यदंशे नारकेभ्यो वैलक्षण्यं तत्कथनायाह-'नवरमित्यादि, 'नवरं 'नवरम् विशेषस्वयम्-'अब्भडिया सम्मत्ते आभिणिबोहियनाणे सुयनाणे य एएहिं असीई भंगा' जघन्यस्थितिसे लेकर संख्यातसमय अधिक तककी जघन्यस्थिति में, तथा जघन्य अवगाहनामें, तथा संख्यातप्रदेशपर्यन्त वृद्धिवाली जघन्य अवगाहनामें, मिश्रदृष्टि में नारकजीवोंके अस्सी भङ्ग कहे गये हैं सो विकलेन्द्रिय जीवोंके भी मिश्रदृष्टिवर्जित इन स्थानों में ८० ही भङ्ग होते हैं, क्योंकि विकलेन्द्रियजीव अल्प होते हैं। तथा-एक एक भी विकलेन्द्रियजीवमें क्रोध, मान, माया और लोभ इनसे युक्तता संभवती है। विकलेन्द्रिय जीवोंमें और एकेन्द्रिय जीवों में मिश्रदृष्टिवाला जीव नहीं होता है इसलिये विकलेन्द्रिय जीवोंके मिश्रदृष्टिमें ८० भङ्गोंकी संभावना नहीं है इसलिये 'मिश्रदृष्टिवर्जित' ऐसा कहा गया है। अब जिस अंशमें नारकजीवोंसे विलक्षणता है उसे प्रकट करनेके लिये सूत्र कार कहते हैं कि (नवरं) इस तरहसे विशेषता है-(अमहिया सम्मत्ते आभिणियोहियनाणे मुयनाणे य, एएहिं असीई भंगा) सम्यक्त्वमें और આદિ જઘન્યસ્થિતિથી લઈને સંખ્યાત સમયાધિક સુધીના જઘન્યસ્થિતિમાં તથા જઘન્ય અવગાહનામાં, તથા સંખ્યાત પ્રદેશ સુધીની વૃદ્ધિવાળી જઘન્ય અવગાહનામાં મિશ્રદષ્ટિમાં નારક જીવન જેમ ૮૦ ભાંગા કહેવામાં આવ્યા છે. તેમ વિક્લેન્દ્રિય જીના મિશ્રદૃષ્ટિરહિત તે સ્થાનમાં ૮૦ ભાંગા થાય છે, કારણ કે વિકલેન્દ્રિય જી અપ હોય છે. તથા એક એક વિકલેન્દ્રિય જીવમાં પણ ક્રોધ, માન, માયા અને લેભને સદુભાવ સંભવી શકે છે, પરંતુ વિકલેન્દ્રિય જીમાં તથા એકેન્દ્રિય જીવોમાં મિશ્રદૃષ્ટિવાળા જ હતા નથી, તે કારણે વિકલેન્દ્રિય જીવોના મિશ્રષ્ટિમાં ૮૦ ભાંગ સંભવી શકતા નથી. તેથી ‘મિશ્રદષ્ટિ’ એમ લખેલ છે. હવે નારક જી કરતાં વિકલેન્દ્રિય જીવમાં જે વિશિષ્ટતા છે તે બતાવपाने भाटे सूत्रा२ ॐड छ (नवर) ते विशेषता 241 प्रमाणे छ.-(अब्भहिया सम्मत्ते आभिणियोहिय नाणे सुयनाणे य, एएहि असीई भंगा) सभ्यत्पमा, भने
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
