________________
प्रमेद्रिकाटीका श. १ ७५ सू. ८ हीन्द्रियादीनां स्थितिस्थानादिवर्णनम् ८३७ ज्ञाने श्रुतज्ञाने च एतेषु अशीतिर्भङ्गाः । येषु स्थानेषु नैरयिकाणां सप्तविंशतिभङ्गास्तेषु स्थानेषु सर्वेषु अभङ्गकम् || सु० ८ ||
टीका- - अत्र खल्वेवमक्षरयोजना विधेया 'जेहिं ठाणेहिं नेरइयाणं असीह भंगा तेहि ठाणेहिं इंदियतेइंदिय चउरिंदियाणं असीई चेव ' इति, 'जेहिं ठाणेहिं येषु स्थानेषु ' नेरइयाणं नैरयिकाणाम् नारकजीवानाम् ' असीई भंगा ' अशीतिर्भङ्गाः ' तेहि ठाणेहिं ' तेषु स्थानेषु ' बेइंदिय - तेइंदिय - चउरिंदियाणं असीई चेव ' द्वीन्द्रिय-त्रीन्द्रिय- चतुरिन्द्रियजीवानामशीतिरेव । अयं भावः - यत्र नारकजीवानामशीतिर्भङ्गाः कथिताः तादृशस्थले द्विन्द्रियादि - जीवानामपि अशीतिरेव भङ्गा ज्ञातव्या इति । तत्र नारकप्रकरणे एकसमयाधिकादिजघन्य द्वीन्द्रियादिप्रकरण
,
एकेन्द्रिय जीवोंके स्थितिस्थान आदिका निरूपण करके अब सूत्रकार द्वीन्द्रिय से लेकर चतुरिन्द्रिय जीव पर्यन्त स्थितिस्थान आदिका निरूपण करते हैं - ' बेइंदिय ' इत्यादि । यहां पर इस तरहसे अक्षरोंकी योजना करनी चाहिये - ( जेहिं ठाणेहिं नेरइयाणं असीई भंगा तेहि ठाणेहिं बेइंदिय ते इंदिय- चउरिंदियाणं असीई चेव) जिन स्थानों में नारकजीवों के ८० भङ्ग हैं, उन स्थानों में दो इन्द्रिय, तीन इन्द्रिय और चार इन्द्रिय जीवों के भी अस्सी ही भङ्ग होते हैं । तात्पर्य यह है कि जहां पर नारक जीवोंके ८० भङ्ग कहे गये हैं ऐसे स्थलमें दीन्द्रियादिक जीवोंके भी अस्सी ही भङ्ग जानना चाहिये । नारकप्रकरण में एकसमय अधिक દ્વીન્દ્રિયાદિ પ્રકરણ
એકેન્દ્રિય જીવેાનાં સ્થિતિસ્થાન વગેરેનું નિરૂપણ કરીને હવે સૂત્રકાર દ્વીન્દ્રિયથી શરૂ કરીને ચતુરિન્દ્રિય સુધીનાં વિકલેન્દ્રિય જીવેાનાં સ્થિતિસ્થાન વગેરેનું नि३यणु उखाने भाटे सूत्र उडे छे – “बेइंदिय ” इत्यादि
એઇન્દ્રિય, ત્રીન્દ્રિય અને ચતુરિન્દ્રિયજીવામાં આ પ્રમાણે કથન કરવુ... જોઇએ. ( जेहिं ठाणेहिं नेरइयाणं असीई भंगा तेहिं ठाणेहिं बेइंदिय, तेइंदिय, - चउरिंदियाणं असीई चेव ) ने स्थानामां नाशुलवोना ८० लांगा छे. ते स्थानोभां द्वीन्द्रिय, ત્રીન્દ્રિય અને ચતુરિન્દ્રિય જીવાના પણ ૮૦ ભાંગા છે. તાત્પર્ય એ છે કે જ્યાં જ્યાં નારક જીવાના ૮૦ ભાંગા કહ્યા છે તે સ્થાનામાં દ્વીન્દ્રિય આદિ જીવાના પણ ૮૦ ભાંગા કહેવા જોઈ એ. નારક પ્રકરણમાં એક સમય અધિક
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
"
