________________
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श. १ उ. ५ सू० ५ रत्नप्रभालेश्यायां दृष्टिद्वारम् ८०५
भदन्त ! 'श्यणप्पभाए जाव० ' रत्नप्रभायां पृथिव्यां त्रिंशति नरकावासशतसह षु एकैकस्मिन् नरकावासे 'काउलेस्साए वट्टमाणा नेरइया' कापोतलेश्यायां वर्तमाना नैरयिकाः 'कि कोहोवउत्ता ४' किं क्रोधोपयुक्ताः ४ - क्रोधादिपदचतुष्टययुक्ता भवन्ति किम् ? उत्तरयति भगवान् - 'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम! 'सत्तावीस भंगा' सप्तविंशतिर्भङ्गाः । यथा पूर्व क्रोधमानमायालो भैरेकत्व बहुत्वाभ्यां सप्तविंशतिर्भङ्गाः प्रतिपादितास्तथैवेहापि सप्तविंशतिरेव भङ्गाः कर्तव्याः, इति । दृष्टिद्वारम्
9
अथ दृष्टिद्वारं प्ररूपयितुमाह - 'इमी से णं जाव' इत्यादि । ' इमी से णं जाव' एतस्यां खलु यावत्, रत्नप्रभायां पृथिव्यां त्रिंशति निरयावा सशतसहस्रेषु कापोतले - श्यायां वर्त्तमाना नैरयिकाः 'कि सम्मद्दिट्ठी मिच्छादिट्ठी सम्मामिच्छादिट्ठी काउ लेस्साए वहमाणा नेरइया) हे भदन्त ! इस रत्नप्रभा पृथिवी के ३० लाख नरकावासों में से एक २ नरकावास में रहे हुए कापोतलेइया में वर्तमान नारक जीव' किं कोहोवउत्ता ४' क्या क्रोधोपयुक्त होते हैं ? मानोपयुक्त होते हैं ? मायोपयुक्त होते हैं ? लोभोपयुक्त होते हैं ? यह यश्न है। इसका उत्तर तेदे हुए प्रभु कहते हैं कि ( गोयमा ! ) हे गौतम! (सत्तावीसं भंगा) जिस प्रकार क्रोध, मान, माया और लोभ इनको लेकर एकवचन बहुवचन द्वारा पहिले २७ भङ्ग कहे गये हैं उसी प्रकार से २७ ही भङ्ग यहां भी जानना चाहिये ।
दृष्टिद्वार
अब दृष्टि द्वार की प्ररूपणा करने के निमित्त सूत्रकार सूत्र कहते हैं । (इमीसे णं भंते जाव किं सम्मद्दिट्ठी, मिच्छादिही, सम्मामिच्छादिट्ठी) हे भदन्त ! इसरत्नप्रभा पृथिवी के ३० लाख नरकावासों में
કહી છે. એટલે કે રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં રહેતા નારક જીવાને ફક્ત એક કાપાત. बेश्या ४ होय छे-( इमीसे णं भंते! रयणप्पभाए जाव काउलेस्साए वट्टमाणा ० १ ) હે પ્રભુ!? આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં ૩૦ લાખ નરકાવાસોમાંના પ્રત્યેક નરકાવાસમાં કાપાતલેશ્યામાં રહેલ નારક જીવા શું ક્રાપયુક્ત હોય છે ? માનેાપયુક્ત હેાય છે ? भायोपयुक्त होयछे ? ङे सोलोयुक्त होय छे ? उत्तर- ( गोयमा ! सत्तावीसं भंगा) હું ગૌતમ ! જે પ્રકારે ક્રોધ, માન, માયા અને લોભની અપેક્ષાએ એકવચન મહુવચન વર્ડ ૨૭ ભાંગા આગળ કહેલા છે, એજ પ્રમાણે અહીં પણ ૨૭ જ ભાંગા સમજવા. દૃષ્ટિદ્વાર
હશે દૃષ્ટિ દ્વારાનું નિરૂપણ કરવાને માટે સૂત્રકાર નીચેનું સૂત્ર કહે છે ( इमीसे णं भंते! जाव किं सम्मद्दिट्ठी, मिच्छादिट्ठी, सम्मामिच्छादिट्ठी ? ) हे पूल्य ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં ૩૦ લાખ નરકાવાસોમાં કાપાત લેશ્યામાં રહેલા નારક
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
