________________
भगवतीसूत्रे 'तीसाए निरयावाससयसहस्सेसु' त्रिंशति निरयावासशतसहस्रेषु 'एगमेगंसि निरयावासंसि' एकैकस्मिन् निरयावासे “ जहणियाए ठिईए वट्टमाणा' जघन्यायांस्थित्यां वर्तमाना यस्मिन् नरकावासे या जघन्या स्थितिस्तस्यां वर्तमानाः स्वल्पायुष इत्यर्थः, 'नेरइया' नैरयिकाः "किं कोहोवउत्ता माणोवउत्ता मायोवउत्ता लोभोवउत्ता" किं क्रोधोपयुक्ताः मानोपयुक्ताः मायोपयुक्ताः लोभोपयुक्ताः ? भग वानाह--'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! “सव्वेवि ताव होज्जा कोहोवउत्ता य" सर्वेऽपि तावद् भवन्ति क्रोधोपयुक्ताश्च, सर्वस्मिन्नपि नरकावासे जघन्यस्थितिका नारकाः सर्वदैव भवन्ति, तेषु क्रोधोपयुक्ता नारका बहवो भवन्ति, अतः क्रोधोपयुक्तनारकजीवे सप्तविंशतिभंगा भवन्ति । एक-द्वि-त्र्यादिसंख्यातसमयाधिकाजघन्यस्थितिका नैरयिकास्तु कदाचिदेव भवन्ति, अतस्तेषु पुढवीए तीसाए निरयावाससयसहस्सेसु एगमेगंसि निरयावासंसि जहण्णियाए ठिईए वट्टमाणानेरइया कि कोहोव उत्ता, माणोव उत्ता, मायोवउत्ता, लोभोवउत्ता ?) हे भदन्त ! रत्नप्रभा पृथिवी के तीस लाख नरकावासों में जैसे एक एक नरकावास में जघन्य स्थिति में वर्तमान नारकजीव क्या क्रोधोपयुक्त होते हैं? या मानोपयुक्त होते हैं ? मायोपयुक्त होते हैं या लोभोपयुक्त होते हैं ? इसका उत्तर देते हुए भगवान् कहते हैं कि (गोयमा! सव्वे वि ताव होज्जा, कोहोर उत्ता य) हे गौतम ! समस्त नरकावासोंमें रहे हुए जघन्य स्थितिवाले समस्त नारकजीव क्रोधोपयुक्त हैं, अर्थात् समस्त नरकावासोंमें जघन्य स्थितिवाले नारकजीव सदा रहते ही हैं सो इनमें क्रोधोपयुक्त नारक बहुत होते हैं । इस लिये क्रोधोपयुक्त नारकजीवमें सत्ताईस २७भंग होते हैं। एक दो तीन आदि संख्यात से अधिक अजघन्यस्थितिवाले नारकजीव तो कदाचित् ही होते हैं इससे चाससयसहस्सेसु एगमेगंसि निरयावासंसि जहणियाए ठिईए वट्टमाणा नेरइया किं कोहोवउत्ता, माणोवउत्ता, मायोवउत्ता, लोभोव उत्ता ?) ५न्य ! रत्नप्रभा पृथ्वीना ત્રીસ લાખ નરકાવાસમાંના પ્રત્યેક નરકાવાસમાં જઘન્ય સ્થિતિમાં વર્તમાન નારક જીવે શું કોપયુક્ત હોય છે કે માપયુક્ત હોય છે? કે માપયુક્ત डाय ? सोलापयुत डाय छ ? उत्त२-( गोयमा ! सव्वे वि ताव होजा, कोहोवउत्ता य) गौतम! समस्त न२वासमा २८ प्रथमनी धन्य સ્થિતિવાળા સમસ્ત નારક ક્રોધયુક્ત હોય છે. એટલે કે સમસ્ત નરકાવાસોમાં પ્રથમની જઘન્ય સ્થિતિવાળા નારક જીવ સદા કાળ રહે જ છે. તેમાં ક્રોધાયુક્ત નારકે ઘણું હોય છે. તેથી ક્રોધયુક્ત નારક માં સત્તાવીસ ભાંગા થાય છે. અને એક, બે, ત્રણ વગેરે અસંખ્યાત સમયથી અધિક અજઘન્ય સ્થિતિવાળા નારક છે ક્યારેક જ હોય છે. તેથી તેમનામાં ક્રોધાદિથી
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
