________________
भगवतीसूत्रे सानि, 'एवं' एवम् अनेनैव प्रकारेण ईशानादारभ्यानुत्तरविमानपर्यन्तानि प्रश्नसूत्राणि वाच्यामि, उत्तरं तु गाथात्रयेण कथयति-'बत्तीस.' इत्यादि । 'बत्तीस' इति द्वात्रिंशल्लक्षाणि विमानावासाः सौधर्मे कल्पे सन्ति १ । एतत्तु सूत्रे एव प्रदशितम् । 'अट्ठावीसा' इति-अष्टविंशतिलक्षपरिमिता विमानावासा ईशाने कल्पे २। 'बारस' इति द्वादशलक्षाणि सनत्कुमारकल्पे ३ । 'अट्ठ' इति अष्टलक्षाणि माहेन्द्रकल्पे ४ । 'चउरो सयसहस्सा' इति, चत्वारि शतसहस्राणि चत्वारि लक्षाणि ब्रह्मलोककल्पे ५। 'पन्ना' इति पञ्चाशत्सहस्राणि लान्तककल्पे ६ । 'चत्तालीसा' इति चत्वारिंशत्सहस्राणि महाशुक्रकल्पे७। 'छच्च सहस्सा' इति षट् सहस्राणि 'सहस्सारे' सहस्रारे सहस्रारकल्पे विमानावासाः प्ररूपिताः ८ ॥१॥ ‘आणय०' इत्यादि । 'आणयपाणयकप्पे' आनतप्राणतकल्पयोः 'चत्तारि सया' चत्वारि शतानि १०। तथा 'आरणच्चुए तिण्णि' आरणाच्युतयोः त्रीणि शतानि १२। एवं 'सत्त विमाणसयाई' सप्त विमानशतानि, सप्तशतसंख्यकानि विमानानि 'चउसुवि एएसु' चतुनावास कहेगये हैं। (एवं) इसी तरह ईशानकल्पसे लेकर अनुत्तर विमान तक प्रश्न सूत्र कहना चाहिये, इन सबका उत्तर अब भगवान् इन तीन गाथाओंद्वारा देते हैं-३२लाख विमानावास सौधर्मकल्पमें हैं यह बात सूत्र द्वारा ही प्रदर्शित कर दी गई है। २८ लाख विमानावास ईशानकल्प में, १२ लाख विमानावास सनत्कुमारकल्प में, ८ लाख विमानावास महेन्द्रकल्प में, ४ लाख विमानावास ब्रह्मलोक में, ५० हजार विमानावास लान्तक कल्प में, ४० हजार विमानावास महाशुककल्पमें, और६ हजार विमानावास सहस्रारकल्प में कहे गये हैं । आनत प्राणत कल्प में ४०० विमानावास, आरण और अच्युत कल्प में ३०० विमानावास कहे गये हैं । इस प्रकार इन चारों में-आनत प्राणत, आरण, अच्युत, इन कल्पों ( एवं) मे प्रमाणे शान४८५थी सधने पाय मनुत्त२ विमान सुधीनां પ્રશ્નસૂત્રો કહેવાં જોઈએ. એ બધા પ્રશ્નોને ઉત્તર ભગવાને જે ત્રણ ગાથાઓ મારફત આપે છે તે ગાથાઓનો સારાંશ નીચે પ્રમાણે છે –
સૌધર્મ ક૯૫માં બત્રીસલાખ વિમાનાવાસ છે તે વાત તો સૂત્ર દ્વારા જ ઉપર બતાવી દીધી છે. ઈશાન ક૯પમાં અઠાવીસ લાખ વિમાનાવાસ સનકુમાર કલ્પમાં બારલાખ વિમાનાવાસ, મહેન્દ્ર ક૫માં આઠલાખ વિમાનાવાસ, બ્રહ્મસેકમાં ચારલાખ વિમાનાવાસ, લાન્તક કપમાં પચાસહજાર વિમાનાવાસ, મહાશક કપમાં ચાલીસ હજાર વિમાનાવાસ, અને સહસાર ક૯પમાં છ હજાર વિમાનાવાસે કહેવામાં આવ્યા છે. આનત અને પ્રાણત કપમાં ચારસો વિમાનાવાસ, આરણ અને અશ્રુત કલપમાં ત્રણસો વિમાનાવાસો કહ્યાં છે. આ રીતે આનત, પ્રાકૃત,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧
