________________
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श. १ उ. ५सू०१ नारकादि (२४) दण्डकावासनिरूपणम् ७४१ 'छत्तीसा' इति द्वीपकुमारादीनां षण्णामपि प्रत्येकं षटूत्रिंशत् भवनलक्षाणि भवन्तीति । अयं भावः - असुरकुमाराणां दक्षिणायां दिशि चतुर्खिशल्लक्षाणि, उत्तरस्यां दिशि त्रिशलक्षाणीति संकलिताचतुष्षष्टिरावासा अमुरकुमाराणां भवन्ति । १ । नागरकुमाराणां चतुरशीतिलक्षाणि तत्र दक्षिणदिशि चतुश्चत्वारिंशल्लक्षाणि, उत्तरस्यां चत्वारिंशलक्षाणीति संकलनया चतुरशीतिर्भवति ॥ २ ॥ सुवर्णकुमाराणां द्वासप्ततिर्लक्षाणि तत्र दक्षिणस्यां अष्टत्रिंशत्लक्षाणि, उत्तरस्यां चतुत्रिंशलक्षाणीति संकलनया द्वासप्ततिभवति ||३|| वायुकुमाराणां षण्णवतिर्लक्षाणि तत्र दक्षिणस्यां पंचाशल्लक्षाणि, उत्तरस्यां षट्चत्वारिंशलक्षाणीति संकलनेन षण्णवतिर्भवति ॥४॥ द्वीपदिशोदधि
दिशा तरफ भवन ३० लाख, ४० लाख, ३४ लाख, ४६ लाख और ३६ लाख भवन हैं । इनमें द्वीपकुमार आदि ६ के प्रत्येक के ३६ लाख ३६ लाख भवन हैं । तात्पर्य इसका इस प्रकार से है - दक्षिणदिशा में असुर कुमारों के ३४ लाख भवन हैं, उत्तरदिशा में इन के ३० लाख भवन हैं। इस तरह इन दोनों का जोड़ ६४ लाख आ जाता है । नागकुमारों के जो ८४ लाख आवास कहे गये हैं वे इस प्रकार से हैं- दक्षिणदिशा में इनके ४४ लाख आवास हैं, और उत्तर दिशा में ४० लाख आवस हैं, इस तरह दोनोंका जोड़ ८४ लाख हो जाता है। सुवर्णकुमारों के जो ७२ लाख आवास बताये गये हैं वे इस प्रकार हैं दक्षिणदिशा में इनके ३८ लाख भवन हैं और उत्तर दिशा में ३४ लाख भवन हैं, इस तरह दोनों का जोड़ ७२ लाख हो जाते है । वायुकुमारों के जो ९६लाख आवास कहे गये हैं वे इसप्रकार से हैं - दक्षिणदिशा में इनके आवास ५०लाख हैं और उत्तर ચાલીસ લાખ, સુવર્ણ કુમારનાં ચેાંત્રીસ લાખ, અને વાયુકુમારનાં છેતાલીસ લાખ ભવનો છે. તથા દ્વીપકુમાર વગેરે છમાંના પ્રત્યેકના છત્રીસ–છત્રીસ લાખ ભવનો છે. તેનું તાત્પર્ય આ પ્રમાણે છે-દક્ષિણ દિશામાં અસુરકુમારેાનાં ચાંત્રીસ લાખ ભવનો છે, અને ઉત્તર દિશામાં તેમનાં ત્રીસ લાખ ભવનો છે. આ રીતે અન્નેનો સરવાળા ચાસઠ લાખ થાય છે. નાગકુમારના જે ચારાસી લાખ આવાસ કહ્યાં છે તે આ પ્રમાણે છે-દક્ષિણ દિશામાં ચુમ્માલીસ લાખ અને ઉત્તર દિશામાં ચાલીસ લાખ આવાસ તે બન્ને મળીને ચેારાસી લાખ આવાસેા થાય છે. સુવર્ણ કુમારાનાં જે ખેતેર લાખ આવાસે કહ્યાં છે તે આ પ્રમાણે છે–દક્ષિણ દિશામાં તેમનાં આડત્રીસ લાખ ભવન છે અને ઉત્તર દિશામાં ચેાંત્રીસ લાખ ભવન છે. તે અન્ને મળીને ખેતેર લાખ ભવનો થાય છે. વાયુકુમારના જે ૯૬ લાખ આવાસ કહ્યાં છે તેમાંના પચાસ લાખ દક્ષિણ દિશામાં અને
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
