________________
৩৪০
भगवतीसूत्रे च ' छहंपि जुयलयाणं ' पण्णामपि युगलकानाम् द्वीपकुमारादारभ्याग्निकुमारपर्यन्तानाम् षण्णामपि युगलकानां दक्षिणोत्तरभेदभिन्नानामेकैकस्य 'छावत्तरिमो संयसहस्सा' षट्सप्ततिः शतसहस्राणि, षट्सप्ततिलक्षपरिमिता आवासाः सन्ति । दक्षिणोत्तरदिगविभागेनासुरकुमारनिकायो द्विप्रकारको भवतीति ज्ञापनाय युगलकानामिति विशेषणं दत्तम् । एषां दशानामसुरनिकाययुगलानां दक्षिणोत्तरयोः संख्याविभागः पृथक् पृथगस्ति, तत्र दक्षिणतोऽयं विभागः
"चउतीसा चउचत्ता, अट्ठातीसं च सयसहस्साओ ।
पन्ना चत्तालीसा, दाहिणी हुंति भवणाई" ॥१॥ छाया-चतुस्त्रिंशत् चतुश्चत्वारिंशत् अष्टात्रिंशच शतसहस्राणि ।
पञ्चाशत् चत्वारिंशत् दक्षिणतो भवंति भवनानि ॥१॥ 'चत्तालीसा' इति, द्वीपकुमारादीनां पण्णामपि प्रत्येकम् चत्वारिंशत् भवनलक्षाणि भवन्तीति। उत्तरतो विभागस्त्वयम्
"तीसा चत्तालीसा, चोत्तीसं चेव सयसहस्साई।
छायाला छत्तीसा, उत्तरओ होति भवणाई ॥१॥ छाया-त्रिंशत् चत्वारिंशत् चतुस्त्रिंशत् चैव शतसहस्राणि ।
षट्चत्वारिंशत् षट्त्रिंशत् उत्तरतो भवन्ति भवनानि ॥१॥ इन छह युगलों के ७६ लाख आवास हैं । अमुरकुमारादि का निकाय दो प्रकार का होता है- एक दक्षिण दिशा का और दूसरा उत्तरदिशा का। इसी बात को कहने के लिये यहां “युगल" पद दिया है । इन छहों युगलो में से एक एक युगल के ७६-७६ लाख आवास होते हैं । असुरादिनिकाय के दश युगलों का जो दक्षिण दिशा और उत्तरदिशा में पृथक २ विभाग है वह इस प्रकार से है-दक्षिणदिशा तरफ भवन ३४ लाख, ४४ लाख, ३८ लाख, ५० लाख, और ४० लाख भवन हैं। द्वीप कुमारादिक छहों में से प्रत्येकके चालीस चालीस लाख भवन हैं। उत्तर આવાસ છે. અસુરકુમાર બે પ્રકારના હોય છે-એક દક્ષિણ દિશાના અને બીજા ઉત્તર દિશાના. એ વાતને પ્રકટ કરવાને માટે અહીં “યુગલ” પદ મૂકયું છે. તે છએ યુગલમાંના પ્રત્યેક યુગલના છોતેર-તેર લાખ આવાસ હોય છે. અસુરકુમાર વગેરે દસ યુગલના જે દક્ષિણ દિશામાં તથા ઉત્તર દિશામાં અલગ અલગ વિભાગ છે તે આ પ્રમાણે છે-દક્ષિણ દિશા તરફના અસુરકુમારનાં ચૈત્રીસ લાખ, નાગકુમારના ૪૪લાખ, સુવર્ણકુમારનાં આડત્રીસ લાખ અને વાયુકુમારોનાં પચાસ લાખ ભવન છે તથા દ્વિીપકુમાર વગેરે માંના પ્રત્યેકના ચાલીસ ચાલીસ લાખ ભવનો છે. ઉત્તર દિશા તરફના અસુરકુમારનાં ત્રીસ લાખ, નાગકુમારનાં
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
