________________
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श० १ ० ४ सू० ५ छद्मस्थादीनां सिद्धिनिरूपणम् ७२७
अन्तं करें सु वा करेंति वा करिस्संति वा असैत्सुर्वा यावत् सर्वदुःखानामन्तमकार्षुः वा कुर्वन्ति वा करिष्यन्ति वा अत्र यावत्करणात 'सिज्यंति सिज्झिस्संति' इत्यादि संग्राह्यम् ।' सव्वे ते उप्पण्णनाणदंसणधरा अरहा जिणा केवली भवित्ता तओ पच्छा सिज्झति जाव अंतं करिस्संति वा ' सर्वे ते उत्पन्नज्ञानदर्शनधरा अर्ह - तो जिना : केवलिनो भूत्वा ततः पश्चात् सिद्धयंति यावदन्तं करिष्यन्ति वेति प्रश्नः, व्याख्या सुगमा । भगवानाह - 'हंता गोयमा' हन्त गौतम ! ' तीतमणतं सासयं जात्र अंतं करिस्संति वा' अतीते अनन्ते शाश्वते समये यावदन्तं करिष्यन्ति वा । ' से नूण' इत्यारभ्य सूत्रसमाप्तिपर्यन्तं कालत्रयसंबन्धोऽवश्यमेव वाच्यः, अनंत शाश्वतकालमें, शाश्वतप्रत्युत्पन्न काल में और अनंत शाश्वत भवि यत्काल में जो कोई अन्तकर अन्तिमशरीरधारी - चरमशरीरी - सिद्धगति को प्राप्त हुए हैं, यावत् समस्त दुःखों का अन्त करने वाले हुए हैं वर्तमान में जो कर रहे हैं और आगे भी जो करेंगे, वे सब उत्पन्न हुए, केवलज्ञान और केवल दर्शन को धारण करने वाले, अर्हत, जिन, केवली होकर पीछे सिद्ध हुए हैं, यावत् समस्त दुःखों का अन्त करेंगे क्या ? " सिज्झिसु " के बाद जो यावत् शब्द आया है उससे वहां " सिज्झति सिज्झिस्संति" इत्यादि पाठ का संग्रह किया गया है। इस प्रकार का यह प्रश्न है, इसका उत्तर देते हुए प्रभु गौतम से कहते हैं कि- (हंता गोधमा ! अतीतं अनंतं सासयं समयं जाव अन्तं करिस्संति वा ) हां गौतम ! अतीत अनन्त, शाश्वतकाल में यावत् अंत करेंगे ।
ભૂતકાળમાં, શાશ્વત વમાનકાળમાં અને અનંત તથા શાશ્વત ભવિષ્યકાળમાં જે કોઈ અંતકર, અંતિમ શરીરધારી ચરમશરીરી સિદ્ધગતિ પામ્યા છે બુદ્ધ થયા છે, મુક્ત થયા છે, પરિનિવૃત થયા છે અને સમસ્ત દુઃખાના અંત થયા છે, વમાનકાળમાં પણ તે પ્રમાણે જ કરી રહ્યા છે. અને ભવિષ્યમાં પણ તે પ્રમાણે જ કરવાના છે, તેઓ શું ઉત્પન્ન થયેલ કેવળજ્ઞાન અને કેવળ દનને ધારણ કરનારા અહ્ત. જિન અને કેવળી થઈને પછી સિદ્ધ, બુધ્ધ, મુક્ત, પરિનિવૃત અને સમસ્ત દુ:ખાના અંત કરનાર થયા છે, થાય छे भने थशे ? सिज्झि सु" पछी भेळ यावत् " यह मन्युं छे तेनी भारइत सिज्झति सिज्झिस्संति" इत्याहि पाहने ग्रहण वो लेहये. या प्रश्ननो भवाम भडावीरस्वामी या प्रमाणे आये छे - ( हंता गोयमा ! अतीत अनंत सास जाव अंत करिस्संति वा ) डा, गौतम ! अनंत अने शाश्वत सेवा ભૂતકાળથી શરૂ કરીને “ અંત ફરશે ” ત્યાં સુધીના પાઠ ગ્રહણ કરવે.
66
66
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
