________________
D
भगवतीसूत्रे वरणिज्जस्स कम्मस्स उदएणं दसणावरणिज्ज कम्मं नियच्छइ " ज्ञानावरणीय कर्मोदयेन दर्शनमोहनीयं कर्म विपाकावस्थं करोतीत्यर्थः । 'दसणमोहणिज्जस्स कम्मस्स उदएणं मिच्छत्तं नियच्छइ, मिच्छत्तेणं उदिन्नेणं एवं खलु जीवे अट्ठकम्मप्पगडीओ बंधइ' दर्शनमोहनीयाख्य प्रकृतेरुदयेन जीवः मिथ्यात्वमासादयति, मिथ्यात्वस्योदयेन कर्मप्रकृतीबध्नातीत्येवमितरेतराश्रयदोषः समापतति, यथामिथ्यात्वे सति कर्मबन्धः, कर्मवन्धे च सति मिथ्यात्वमिति न चैव वाच्यं, बीजाकुरप्रवाहवत् कर्मबन्धप्रवाहस्यानादितया इतरेतराश्रयस्यादोषादिति२। "कह णं भंते ! जीवे अट्ठ कम्मपगडीओ बंधइ” हे भदन्त ! जीव आठ कर्मप्रकृतियों का बंध कैसे करता है ? “ गोयमा ! णा णावरणिजस्स कम्मस्स उदएणं दसणावरणिज्ज कम्मं नियच्छइ " हे गौतम ! जीव ज्ञानवरणीय कर्म के उदय से दर्शनमोहनीय कर्म को विपाकावस्थ करता है। " देसणमोहणिजस्स उदएणं मिच्छत्तं नियच्छइ, मिच्छत्तेणं एवं खलु जीवे अट्ठ कम्मप्पगडीओ बंधह" दर्शनमोहनीयनामक प्रकृति के उदय से जीव मिथ्यात्व को प्राप्त करता है । मिथ्यात्व के उदय से जीव आठों कर्मप्रकृतियों का बंध करता है।
शंका-इस प्रकार के कथन से तो यहां पर इतरेतराश्रयदोषरूप आपत्ति आती है, वह इस तरह है-मिथ्यात्व के उदय होनेपर कर्मबंध होता है और कर्मबंध होने पर मिथ्यात्व का उदय होता है।
समाधान-बीजांकुर प्रवाह की तरह कर्मबंध प्रवाह अनादि है इस लिये इतरेतराश्रय को दोषरूप नहीं माना गया है। बंधइ १" Q पून्य ! ७१ 28 उमप्रकृतियाना मध वी शते सांधे छ ? " गोयमा ! णाणावरणिज्जरस कम्मरस उदएणं दसगावरणिजं कम्मं नियच्छ" હે ગૌતમ ! જીવ જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ઉદયથી દર્શન મેહનીય કર્મને પ્રાપ્ત કરે है. “सणमोहणिज्जस्स कम्मस्स उदएणं मिच्छत्तं नियच्छइ मिच्छत्तेणं उदिन्नेणं एवं खलु जीवे अद्र कम्मप्पगडीओ बंधइ” ६शनमाडनीय नामनी मतिना ઉદયથી જીવ મિથ્યાત્વને પ્રાપ્ત કરે છે. અને મિથ્યાત્વના ઉદયથી જીવ આઠ કર્મપ્રકૃતિને બંધ બાંધે છે.
શંકા આ પ્રકારના કંથનથી તે અહીં ઇતરેતરાશ્રય દેષ લાગવાને સંભવ રહે છે? કારણ કે મિથ્યાત્વને ઉદય થવાથી કર્મબંધ થાય છે અને કર્મબંધ થવાથી મિથ્યાત્વને ઉદય થાય છે. માટે ઉપરને દોષ લાગે છે ?
સમાધાન–બીજાંકુર પ્રવાહની જેમ કર્મબંધને પ્રવાહ પણ અનાદિ છે. તેથી અહીં ઇતરેતરાશ્રયને દેષરૂપ માનવામાં આવેલ નથી,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
