________________
प्रमेयचन्द्रिकाटोका श०१ उ०३ सू० १० नैरयिकादिविषयेतद्वेदनादिस्वरूपम् ६२५
टीका-'नेरइयाणं' नैरयिकाः खलु 'भंते' भदन्त! 'कंखामोहणिज्ज कम्म' कांक्षामोहनीयं कर्म · वेएंति' वेदयन्ति ? भगवानाह-'जहा ओहिया' इत्यादि । 'जहा' यथा येन प्रकारेण 'ओहिया जीवा' औधिका जीवाः कथिताः 'तहा' तथा तेनैव प्रकारेण 'नेरइया' नैरयिका जीवा विज्ञेयाः, सामान्यतो जीवानां कांक्षामोहनीयकर्मणो वेदनोदीरणनिर्जरणादिकं कथितं तथैव नारकजीवानामपि कांक्षामोहनीय कर्मणो वेदनोदीरणादिकं सर्वमपि बोध्यमिति भावः । 'जाव' यावत् 'थणियकुमारा' स्तनितकुमाराः, कांक्षामोहनीयकर्मणो वेदनादिकं यथा सामान्यजीवानां भवति तथैव स्तनितकुमारपर्यन्तजीवानां कांक्षामोहनीयकर्मणो वेदनादिकं सर्वमपि ज्ञातव्यम् । अथ पञ्चेन्द्रियाणां शङ्कितादयः कांक्षामोहनीय
टीकार्थ-"नैरयिका" नारकजीव " भंते" हे भदन्त ! " कंखामोहणिज्जं कम्म" कांक्षामोहनीयकर्म "वेएंति" क्या वेदन करते हैं ? यह प्रश्न है । भगवान् इसका उत्तर देते हुए कहते हैं कि “जहा ओहिया" इत्यादि-जैसे सामान्यजीव कहे गये हैं वैसे ही " नेरइया" नारकजीव जानना चाहिये । तात्पर्य यह है कि सामान्य से जैसे जीवों के कांक्षामोहनीयकर्म का वेदन, उदीरण, निर्जरण आदि पहले कहा गया है, उसी तरह से नारकजीवों के भी कांक्षामोहनीय कर्म का वेदन, उदीरण आदि सभी जानना चाहिये । 'जाव थणियकुमारा" कांक्षामोहनीय कर्म का वेदनादिक जैसा सामान्यजीवों के होता है उसी तरह से स्तनितकुमार तक के जीवों के कांक्षामोहनीय कर्म का वेदनादिक सब भी होता है ऐसा जानना चाहिये । यदि कोई यहां ऐसा कहे कि कांक्षा
टार्थ—“ नैरथिका” ना२४ वो “ भंते" 3 पूoय! " कंखामोहणिज्ज कम्म" क्षामोडनीय भनु “ वेति” वेहन ४२ छ ? ॥ प्रान प्रश्न ગૌતમસ્વામી પૂછે છે. પ્રભુ મહાવીરસ્વામી તેને આ પ્રમાણે જવાબ આપે છે"जहा ओहिया" ने सामान्य ७वाना विषयमा ४युं छे ते “ नेरइया " નારકેના વિષયમાં પણ જાણવું. તાત્પર્ય એ છે કે સામાન્ય જીના સંબંધમાં કાંક્ષાહનીય કર્મના વેદન, ઉદીરણ, નિર્જરણ વગેરેનું જેવું કથન પહેલાં સામાન્ય જીવો અંગે કરાયું છે એવું જ કથન નારક જીવોના સંબંધમાં કાંક્ષાभाडनीय भना वहन, उही पोरेनु ५५५ समन्. " जाव थणियकुमारा" કાંક્ષામહનીય કર્મનું વેદન વગેરે જેવી રીતે સામાન્ય જીવને થાય છે. તેવી જ રીતે સ્વનિતકુમાર સુધીના જીવને પણ કાંક્ષામહનીય કર્મનું વેદન વગેરે થાય છે તેમ સમજવું. અહીં કેઈને એવી શંકા થાય કે કાંક્ષામહનીય કમનું भ०-७९
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
