________________
भगवती सूत्रे
वेदयन्तीस्युत्तरम् । कथं वेदयन्ति ? प्रश्नः तत्रोत्तरम् - ज्ञानदर्शनचारित्रवेषप्रवचन प्रवचनाभ्यासि पुरुषकल्पमार्गमतभङ्गनयनियमप्रमाणानां भेदान् दृष्ट्वा संदेह - स्वधर्मत्याग - फलाशंका नै यस्य वैपरीत्यैः श्रमणाः कांक्षामोहनीयं वेदयन्तीत्युत्तरम् ।
-
द्वितीयोदेशकं परिसमाप्य तदनन्तरं कर्मणां वेदनीयत्वादिविचारणाय तृतीयो - देशकः प्रारभ्यते, अस्य पूर्वेण सहायममिसम्बन्धः - द्वितीयो देशकस्यान्तिमसूत्रे आयुर्विशेषस्य निरूपणं कृतम्, तदायुर्मोहात्मकदोषसद्भावे, एव संभवति अत एव तृतीयोदेशकस्यादौ मोहनीयविशेषं निरूपयति । तथा आदौ संग्रहगाथायां यत्"कंखपओगे" इति तृतीयद्वारत्वेन कथितं तदपि दर्शयन्नाह - 'जीवा णं भंते कंखामोहणिज्जे' इत्यादि ।
५३६
ऐसा उत्तर | कैसे वेदन करते हैं ? ऐसा प्रश्न “ज्ञान, दर्शन, चारित्र वेष, प्रवचन, प्रवचनाभ्यासी पुरुष, कल्प, मार्ग, मत, भंग, नय, नियम और प्रमाण, इनके भेदों को देख कर संदेहयुक्त होने से स्वधर्मपरित्याग करने से, फलाशंका होने से अनियतता तथा विपरीतता प्राप्त करने से श्रमणकांक्षामोहनीयका वेदन करते हैं " ऐसा उत्तर ।
द्वितीय उद्देशक को समाप्त करके इसके बाद कर्म संबंधी वेदना आदि का विचार करने के लिये अब तृतीय उद्देशक को सूत्रकार प्रारंभ करते हैं । इसका पूर्व उद्देशक के साथ इस प्रकार से संबंध है - द्वितीय उद्देशक के अन्तिम सूत्र में आयुविशेष का निरूपण किया गया है। वह आयु मोहात्मक दोष के सद्भाव में ही संभवित होता है इसलिये तृतीय उद्देशक के आदि में मोहनीयविशेष का सूत्रकार निरूपण करते हैं । तथा आदि में संग्रह गाथा में जो " कंखपओगे" ऐसा तृतीय द्वार “देवी रीते वेहन उरे छे ?" सेवा प्रश्न, “ज्ञान, दर्शन, शास्त्रि, वेष, अवयन, प्रवयनाभ्यासी पुरुष, उदय, भार्ग, भत, लौंग, नय, नियम भने प्रभाणुना लेहोने જોઇને સદૈહયુક્ત થવાથી, સ્વધમ પરિત્યાગ કરવાથી, લાશ’કા થવાથી અનૈયત્ય ( અનિશ્ચિતતા ) વિપરીતતા પ્રાપ્ત કરવાથી શ્રમણો કાંક્ષામેાહનીયક'નું વેદન अरे छे" वो उत्तर.
ખીજા ઉદ્દેશકની સમાપ્તિ કરીને કમ સંબધી વેદના વગેરેના વિચાર કરવાને માટે હવે સૂત્રકાર ત્રીજા ઉદ્દેશકની શરૂઆત કરે છે. તેના આગળના ઉદ્દેશકની સાથે આ જાતનો સંબંધ છે—બીજા ઉદ્દેશકના છેવટના સૂત્રમાં આયુવિશેષનું નિરૂપણુ કરવામાં આવ્યું છે. તે આયુ મેહાત્મક દોષના સદ્ભાવે જ સભવી શકે છે, તેથી ત્રીજા ઉદ્દેશકની શરૂઆતમાં સૂત્રકાર મેહનીયવિશેષનું નિરૂપણુ उरे छे. तथा माहिमां सडगाथामां ने " कंखपओगे " मेनुं त्री द्वार३ये
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
