________________
५२०
भगवतीसूत्रे केषु समुत्पत्तिभवति । 'असंण्णीणं जहण्णे णं भवणवासिसु उकोसेणं वाणमंतरेसु' असज्ञिनां जघन्येन भवनवासिषु, उत्कर्षेण वानव्यन्तरेषु, असज्ञिनां=मनोलब्धिरहितजीवानामकामनिर्जरावताम् जघन्येन भवनवासिषु उत्कृष्टतो वानव्यन्तरेषु उत्पसिर्भवतीति । ननु ' चमरवलि सागरमहियं ' चमरबलि सागरमधिकम् , अर्थात् चमरस्य सागरोपम, बलेश्च किश्चिदधिकं सागरोपममोयुर्विद्यते, इत्यादि वचनेनामुराणां ऋद्धयोऽधिकाः कथिताः 'पलिओवममुक्कोसं वंतरियाणं ' पल्योपममुत्कृष्टं व्यन्तराणामिति वचनेन वानव्यन्तराणामल्पैव ऋद्धिः कथिता तत्कथमिह भवनपत्यपेक्षया वानव्यन्तराणां महर्दिकत्वं प्रतिपाद्यते ? इति चेदत्रोच्यते-आगमानां सर्वेषां सर्पज्ञेन प्रतिपादनात् प्रवाहरूपेण नित्यत्वाच्च स्वत एव प्रामाण्यम् , न च प्रमाणभूतं शास्त्रमन्यथा कथयतीति सर्वज्ञवचने प्रामाण्यादनुमीयते यत्केचन भवनअकाम निर्जरा वाले जीवों का-असंज्ञीजीवों का-उत्पाद जघन्य से भवनवासियों में और उत्कृष्ट से वानव्यंतरों में होता है । __ शंका-" चमरबलि सागरमहियं" चमर की आयु सागरोपम
और बलि की आयु सागरोपम से कुछ अधिक है, ऐसा कहा गया है, इस कथन से असुरों की ऋद्धियां अधिक कही गई हैं, और "पलि
ओवमुक्कोसं वंतरियाणं " व्यंतरों की उत्कृष्ट आयु एक पल्योपम की है, ऐसा कहा है सो इस कथनसे उनकी ऋद्धि अल्प ही कही गई है तो फिर यहां कैसे भवनपतियों की अपेक्षा वानव्यंतरों को महाऋद्धिवाला प्रकट किया गया है ?
उत्तर-जितने भी आगम हैं वे सब सर्वज्ञद्वारा प्रतिपादित हुए हैं। तथा प्रवाहरूप से वे सब नित्य हैं, इस कारण उनमें स्वतःप्रमाणता है। દેવોમાં થાય છે. મને લબ્ધિરહિત-અકામ નિર્જરાવાળા-અસંસી જીવોની ઉત્પત્તિ જઘન્યની અપેક્ષાએ ભવનવાસીઓમાં અને ઉત્કૃષ્ટની અપેક્ષાએ વાણુવ્યંતરમાં થાય છે.
श-“ चमरबलि सागरमहियं" यमरेन्द्रनुं मायुष्य सागरापम भने બલિઈન્દ્રનું આયુષ્ય સાગરોપમથી કાંઈક અધિક, એવું કહેવામાં આવ્યું છે. આ કથન पडे असुशनी ऋद्धि पधारे विवाभi मावी छ, भने “ पलिओवमुक्कोस वंतरियाणं " व्यतरोतुं उत्कृष्ट मायुष्य मे पक्ष्या५मर्नु युं छे. २०। ४थन डे તેમની હદ્ધિ અલ્પ જ બતાવી છે. તે અહીં ભવનપતિની અપેક્ષાએ વાણુવ્યંતરે ને વધારે સદ્ધિવાળા શા કારણે બતાવ્યા છે?
ઉત્તર–જેટલા આગમે છે. તે બધાં સર્વજ્ઞ દ્વારા પ્રતિપાદિત થયેલાં છે તથા પ્રવાહરૂપે તેઓ બધાં નિત્ય છે. તે કારણે તેમનામાં સ્વતઃ પ્રમાણતા છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
