________________
प्रमैयचन्द्रिकाटीका श० १ ० २ सू० ११ संसारसंस्थानकालनिरूपणम्' ४९३
गुणो भवति, यतः नारकजीवेषु इतरजीवेषु च गमनागमन काल एवासौ मिश्रकालः, स च त्रस वनस्पत्यादिस्थितिकालमिश्रितः सननन्तगुणो भवति, सवनस्पत्यादि सम्बन्धिगमनागमनानामनन्तत्वात् । स च नारकजीवानां निर्लेपनाकालो वनस्पतिकायस्थितेरनंतभागे वर्तते, तदुक्तम्
" थोवो असुन्नकालो, सो उक्कोसेण बारसमुहुत्तो। तत्तो य अणंतगुणो, मीसो निल्लेवणाकालो ॥१॥ आगमणगमणकालो, तसाइतरुमीसओ अणंतगुणो।
अह निल्लेवणकालो अणंतभागे वणद्धाए ॥२॥" छाया-स्तोकोऽशून्यकालः स उत्कृष्टेन द्वादशमुहूर्तः।
ततश्चानन्तगुणो मिश्री निर्लेपनाकालः ॥ १॥ आगमनगमनकालः सादितरुमिश्रकोऽनन्तगुणः ।
अथ निर्लेपनकालोऽनन्तभागे वनाद्धायाः ॥२॥" जीवों में गमनागमनकाल ही यह मिश्रकाल है, और यह काल त्रस, वनस्पति आदि के स्थितिकाल से मिश्रित होता हुआ अनंतगुणा हो जाता है। क्योंकि उस और वनस्पति आदि संबंधी गमनागमन अनंत हैं। यह नारकजीवों का निर्लेपनाकाल वनस्पतिकाय की स्थिति के अनंतवें भागवर्ती है। कहा भी है- “थोवो असुन्नकालो, सो उक्कोसेण बारसमुहुत्तो। __तत्तो य अनंतगुणो, मीसो निल्लेवणाकालो ॥ १ ॥
आगमणगमणकालो, तसाइतरुमीसओ अणंतगुणो।
अह निल्लेवणकालो, अणंतभागे वणद्धाए ॥ २ ॥" अशून्यकाल स्तोक है और यह उत्कृष्ट से बारह मुहूर्त प्रमाण है। મિશ્ર નામનો નિલેપનાકાળ અનંતગણો હોય છે. કારણ કે નારકજીમાં અને ઈતર માં ગમનાગમનકાળ એજ આ મિશ્રકાળ છે. અને તે કાળ ત્રસ, વનસ્પતિ આદિના સ્થિતિકાળ સાથે મિશ્રિત થઈને અનંત ગણો થઈ જાય છે. કારણ કે ત્રસ અને વનસ્પતિ આદિ સંબંધી ગમનાગમન અનંત છે. આ નારકને નિર્લેપનકાળ વનસ્પતિકાયની સ્થિતિના અનતમે ભાગે છે. કહ્યું પણ છે –
" थोवो असुन्नकालो, सो उक्कोसेण बारसमुहुत्तो।
तत्तो य अनंतगुणो, मीसो निल्लेवणा कालो ॥१॥ आगमणगमणकालो, तसाइतरुमीसओ अणंतगुणो,
अह निल्लेवणकालो, अर्णतभागे वणद्धाए ॥२॥" અશૂન્યકાળ સ્તક (અલ્પ) છે અને તે વધારેમાં વધારે બાર મુહૂર્ત
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
