________________
४५८
भगवतीसूत्रे तथा ' अभिक्खणं आहारेंति' अभीक्ष्णमाहरन्ति अल्पशरीरा मनुष्या अभीक्ष्णमल्पं चाहरन्ति बालानामेवं दर्शनात् , अल्पशरीराणां संमूर्छिममनुष्याणामभीक्ष्णमाहारसद्भावाच्च । ' सेसं ' शेषम् अवशिष्टं सर्व 'जहा नेरइयाणं' यथा नैरयिकाणां तथा वक्तव्यम् कियत्पर्यन्तमित्याह-जाव वेयणा' यावत् वेदना, वेदनापर्यन्तमिति । आहारशरीरोच्छवासकर्मवर्णलेश्यावेदनासूत्राणि सर्वाणि नैरयिकसूत्रबद् व्याख्येयानीति भावः । वर्णलेश्याविषये यत् पूर्वोपपन्नानां शुद्धो वर्णः शुद्धा लेश्येति प्रोक्तं तत्तारुण्यात् , संमूच्छिममनुष्यापेक्षया वा विज्ञेयम् । क्रियाआहरंति" जो अल्पशरीरवाले मनुष्य हैं । वे अल्पतर पुद्गलों को आहाररूप से ग्रहण करते हैं। तथा ये बार बार आहार करते हैं। जैसे बालक थोड़ा खाता है, और बारंबार खाता है, उसी प्रकार ये अल्पशरीर वाले मनुष्य भी थोड़ा खाते हैं और बार बार खाते हैं। अल्पशरीर वाले जो समूच्छिम मनुष्य हैं उनके भी बारंबार आहार का सद्भाव होता है । "सेसं जहा नेरइयाण" अवशिष्ट कथन नारकजीवों की तरह जानना चाहिये। कहां तक जानना चाहिये ? इसके लिये कहा गया हैं कि "वेयणां" वेदनापर्यन्त अवशिष्ट सब कथन जानना चाहिये। तात्पर्य यह है आहार, शरीर, उच्छ्वास कर्म, वर्ण, लेश्या और वेदना संबंधी समस्त सूत्रोंकी नैरयिक सूत्रों की तरह व्याख्यान कर लेना चाहिये। वर्ण और लेश्या के विषय में जो पूर्वोत्पन्न मनुष्यों का शुद्धवर्ण और शुद्धलेश्या कही है, वह जवानी की अपेक्षा से कही गई है। अथवा संमूछिम मनुष्योंकी अपेक्षा से कही गई है। क्रिया
રૂપે ગ્રહણ કરે છે. અને વારંવાર આહાર કરે છે. જેમ બાળક ડું ખાય છે પણ તે વારંવાર ખાય છે તેમ અપશરીરવાળા મનુષ્ય પણ છે ખાય છે. અને વારંવાર ખાય છે. અપશરીરવાળા સંભૂમિ મનુષ્ય પણ माछा माडा२ ४२ छ भने वा२१।२ छ, “सेसं जहा नेरइयाणं” पालीमधुवन ना२४ीना 0ो प्रमाणे न. ४यां सुधाते प्रमाणे उत्त२-'वेयणा' વેદના સુધીનું વર્ણન તે પ્રમાણે જાણવું. તાત્પર્ય એ છે કે આહાર, શરીર, ઉછૂવાસ, કર્મ, વર્ણ, લેક્યા અને વેદના માટે સમસ્ત સૂત્રોનું વર્ણન નરયિકસૂત્રે પ્રમાણે જ સમજવું. વર્ણ અને લશ્યાના વિષયમાં પૂર્વે ઉત્પન્ન થયેલ મનુષ્યને જે શુદ્ધ વણ અને શદ્ધ લેશ્યા કહેલ છે તે જુવાનીની અપેક્ષાએ કહેલ છે, અથવા સંમ૭િમ મનુષ્યની અપેક્ષાએ કહેલ છે, ક્રિયા સૂત્રમાં જે વિશેષતા છે તેને
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
