________________
प्रमेय चन्द्रिकाटीका श०१ उ०१ सू० २७ असंवृतानगारनिरूपणम् ३४५ मम्-अज्ञातम् अग्रम्=परिमाणं यस्य तत्तथा-अपरिज्ञातपरिमाणम् , अत एव 'दीहमद्धं' दीर्घाद्धम्-दीर्घा लम्बायमाना अद्धा कालो यस्य तत्तथा दीर्घकालिकामेत्यर्थः । अथवा 'दीर्घावं ' इतिच्छाया-दीर्घः अध्वा मार्गों यस्य तत्तथा, यस्य मार्गः पारयितुं दुश्शक्यस्तदित्यर्थः । ' चाउरंतसंसारकंतारं' चातुरन्तसंसा. रकान्तारम् चातुरन्त चत्वारोऽन्ताः नरकादिगतिभेदाः पूर्वादिदिग्भेदाः वा यस्य तत् चतुरन्तं, चतुरन्तमेव चातुरन्तम् , एतादृशं संसारकान्तारं भवारण्यम् ' अणुपरियटइ' अनुपर्यटति-पुनः पुनर्भ्राम्यति । ' से तेणटेणं' तत्तेनार्थेन तत् पूर्वोक्तं कारणमाश्रित्य 'गोयमा' हे गौतम ! ' एवं वुच्चइ' एवमुच्यते 'असंवुडे अणगारे' असंहतोऽनगारः अनन्तसंसारं परिभ्रमन् ‘नो सिज्झइ जाव नो सव्वदुक्खाणमंतं करेइ ' न सिध्यति, न बुध्यते न मुच्यते न परिनिर्वाति नैव सर्वदुःखानामन्तं करोतीति ॥ सू० २७ ॥
॥ इत्यसंवृतानगारनिरूपणम् ॥ यह संसार कान्तार है । अथवा यह संसार कान्तार - अनवगतान है, अनवगत शब्द का अर्थ अपरिच्छिन्न-अज्ञात है और अग्र शब्द का अर्थ परिमाण है, जिसका परिमाण अज्ञात है वह अनवगतान है। इसी कारण यह संसारकांतार दीर्घाद्ध-लंबे कालवाला अथवा लंबे मार्गवाला है । तथा चातुरन्त नरकादि गतिरूप अथवा पूर्वादि चार दिशारूप चार विभागोंवाला है। ऐसे इस संसाररूप कान्तार में असंवृतअनगार बारबार भ्रमण करता रहता है । इसलिये हे गौतम ! इन पूर्वोक्त कारणों को ले कर में ऐसा कहता हूँ कि असंवृत अनगार अनन्त संसारमें परिभ्रमण करता हुआ “ नो सिज्झइ जाव नो सव्वदुक्खाणमंतं करेइ" न सिद्ध होता है यावत् न वह समस्त दुःखों का अंत करता है ॥२७॥
સંસારકાંતાર “અનવતા” છે. અનવગત એટલે અપરિચ્છિન્ન–અજ્ઞાત, અને અગ્ર એટલે પરિમાણ. જેનું પરિમાણ અજ્ઞાત હોય છે તેને અનવગતાગ્ર કહે છે. એજ કારણે આ સંસારકાંતાર દીર્ઘકાળ વાળું અને લાંબા માર્ગવાળું છે. તે ચાતુરન્ત-નરકાદિ ચાર ગતિરૂપ અથવા પૂર્વાદિ ચાર દિશારૂપ ચાર વિભાગો. વાળું છે. હે ગૌતમ! પૂર્વોક્ત કારણોને લીધે હું એવું કહું છું કે અસંવૃત म॥२ सनत संसारमा परिमाण ४ा रे छे. “नो सिज्झइ जाव नो सव्वदुक्खाणमंतं करेइ” ते सिद्ध थते! नथी, सुद्ध था नथी, भुत थत नथी, પરિનિર્વત થતો નથી અને સમસ્ત દુઃખનો અંત કરતો નથી. મેં સૂ૦ ૨૭
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧
