________________
भगवतीसूत्रे बध्नाति। यतः-आयुषस्त्रिभागाद्यवशेषे सति जीवः परभवायुषो बन्धं करोति, तेन यदा त्रिभागादिस्तदा बध्नाति, अन्यदा न बध्नातीत्यतः प्रोक्तं 'स्यात् बध्नाति स्यात् न बध्नातीति । एतावदेव न, पुनश्च-'असायावेयणिज्जं च णं कम्म' अशातावेदनीयं च खलु कर्म ‘भुज्जो भुज्जो' भूयो भूयः ‘उवचिणाइ' उपचिनोति-उपाजयति । येन कर्मणा दुःखमुत्पद्यते स तादृश कर्मणः संग्रहं करोतीति भावः ।
ननु असातवेदनीयस्य सप्तकर्मप्रकृत्यन्तर्गतत्वेन पूर्वोक्तेभ्यः 'शिथिलबन्धनबद्धाः गाढबन्धनबद्धाः प्रकरोति ' इत्यादि विशेषणेभ्य एवासातवेदनीयकर्मणोऽप्युयचयप्रतिपत्तेः पुनरत्र तस्य ग्रहणम् किमर्थम् ? इति चेदाह-आस्रवद्वाराणामनिकभी बांधता है कभी नहीं भी बांधता है ऐसा जो कहा गया है उसका तात्पर्य यह है कि परभव के आयुष्यकर्म का बध गृहीत आयुके तीसरे भागमें ही होता है । इसके पहले नहीं होता। इससे असंवृत साधु भी जब अपने आयुष्यकर्मका तीसरा भाग आदि बाकी रहता है तब उसमें परभव की आयुका बंध करता है। दूसरे अन्य समयों में नहीं । इसी लिये " स्यात् बध्नाति स्यान्नबध्नाति " ऐसा कहा है। " असायावेयणिज्जं च णं कम्मं " ऐसा जो कहा है उसका तात्पर्य यह है कि जिस कर्मसे दुःख उत्पन्न होता है ऐसे कर्मका संग्रह यह करता है।
शंका-असातावेदनीयकर्म सात कर्मप्रकृतियों के ही अन्तर्गत है और वह जीव जब सात कर्मप्रकृतियोंको कि जिन्हें इसने पहले शिथिलबंधन से बद्ध किया था और बादमें उन्हें ही वह गाढ़बंधनसे बद्ध कर देता है यह बात आपने “शिथिलबंधन बद्धाः गाढबन्धनबद्धाः प्रकरोति" इन विशेषणों से स्पष्ट ही कर दी है तो उससे ही यह ज्ञात છે અને કયારેક બાંધતો નથી.” આ પ્રમાણે જે કથન કરાયું છે તેનું તાત્પર્ય આ પ્રમાણે છે–પરભવના આયુષ્ક કર્માનાબંધ ગૃહીત આયુના ત્રીજા ભાગમાં જ થાય છે, એ પહેલાં થતો નથી. તેથી અસંવૃત સાધુ પણ જ્યારે તેના આયુષ્કકમને ત્રીજો ભાગ બાકી રહે છે ત્યારે તેમાં પરભવના આયુને ५५ मांधे छ, ते सिवायना भी सभयोमा नाही. तेथी ५ " स्यात बध्नाति स्यान्नबध्नाति" मे वाम माव्युं छे. “ असाया वेयणिजं च णं कम्म" એ પ્રમાણેના કથનનું તાત્પર્ય એવું છે કે જે કર્મ દ્વારા દુઃખ ઉત્પન્ન થાય છે. એવા કમન–અસાતા વેદનીયનને સંગ્રહ કરે છે.
શંકા–અસાતવેદનીય કર્મને સાત કર્મ પ્રકૃતિમાં સમાવેશ થઈ जय छ, “ शिथिलबंधनबद्धाः गाढबन्धनबद्धाः प्रकरोति ” ॥ ४थन ॥२॥ આપે એ વાત તે સ્પષ્ટ કરી જ છે કે જીવે જે સાત કર્મ પ્રકૃતિને પહેલાં
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
