________________
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श. १ उ. १ सू० २७ असंवृतानगारनिरूपणम्
३३९
"
बन्धसद्भावात् 'आयुर्वर्जाः' इत्युक्तम् | आयुष्कर्मवर्जयित्वा शेषाः 'सत्तकम्मपयडीओ' सप्तकर्मप्रकृतीर्ज्ञानावरणीयादिकाः, 'सिढिलबंधणबद्धाओ ' शिथिलबन्धनबद्धाः, शिथिलवन्धनेन = श्लथबन्धनेन स्पृष्टतारूपेण वा निबद्धतारूपेण वा, निधत्ततारूपेण वा बद्धाः - आत्मप्रदेशेषु संबन्धिताः पूर्वावस्थायामशुभतरपरिणामस्य कथञ्चिदभावात् शिथिलबन्धनबद्धाः कथ्यन्ते । बन्धनमत्राशुभमेव द्रष्टव्यम्, असंवृतभावस्याधिकारात् । 'घणियबंधणबद्धाओ' गाढबन्धनबद्धा: - दृढतरबन्धनेन बद्धाः बद्धावस्था वा निघत्तावस्था वा निकाचितावस्था वा 'पकरेइ' प्रकरोति, मात्र अन्तर्मुहूर्तकाल में ही आयुष्क कर्म का बंध होता है। सो इस आयुष्यकर्म को छोड़ कर शेष ज्ञानावरणीय आदि सात कर्म प्रकृतियाँ उसने जो पहले शिथिल बन्धन रूपसे - कर्मों की एक दूसरे के साथ स्पृष्टता रूपसे, अथवा निबद्धता रूपसे, अथवा निधत्तारूपसे, बांधी हुई थीं शिथिल बन्धनरूप से बांधने में कारण यह था कि पूर्व अवस्था में उसके अशुभतर परिणाम कथंचित् कम थे, सो इसी कारण से उसने उन्हें शिथिल बन्धनरूप में बांधा था। यहां असंवृत भावका अधिकार होने के कारण बन्ध अशुभ ही लेना चाहिये । शुभ नहीं । शिथिल बन्धन से बंधी हुई उन कर्म प्रकृतियों को फिर यह कैसी करता है इस को सूत्रकार ने " घणियबंधन बद्धाओ " इस पद द्वारा स्पष्ट किया हैइससे उन्हों ने यह समझाया कि जिन सात कर्मप्रकृतियों को इसने कथंचित् अशुभतरभाव के अभाव से शिथिल बन्धनरूप से बांधा था उन्हीं कर्मप्रकृतियों को अब वह दृढतर बन्धन से बद्ध करता है अर्थात्
હૂ કાળમાં આયુષ્યકના બંધ પડે છે. તે આયુષ્કર્મીને છેડીને બાકીની જ્ઞાના વરણીય આદિ સત કમ પ્રકૃતિયાને તેણે પહેલાં શિથિલ અન્ધનરૂપે-કર્મની એક બીજાની સાથે ધૃષ્ટતા રૂપે, અથવા નિવ્રુતા રૂપે, અથવા નિધત્તતા રૂપે,બાંધેલી હતી. શિથિલ અન્ધનરૂપે આંધવાનું કારણ એ હતું કે પૂર્વાવસ્થામાં તેના અશુભતર પરિણામ કંઈક પ્રમાણમાં ઓછાં હતાં. તે કારણે જ તેણે તે સાત પ્રકૃતિયાને શિથિલ ખધનરૂપે બાંધી હતી. અહી* અસ’વ્રત ભાવના અધિ કાર હાવાથી ખંધ અશુભ જ લેવા જોઈએ, શુભ નહી શિથિલ અંધ નથી આંધેલી તે કર્મ પ્રકૃતિયાને તે અસંવૃત અણુગાર કેવી કરે છે એ સૂત્રકારે घणिय बंधन बद्धाओ " ५२ द्वारा स्पष्ट यु छे, या यह द्वारा तेथे सभलवे છે કે જે સાતકમ પ્રકૃતિયાને તેણે થાડા અશુભતર ભાવને અભાવે શિથિલ અધન રૂપે બાંધી હતી એજ કમ`પ્રકૃતિયાને હવે તે તર બંધનરૂપે ખાંધે છે,
66
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
