________________
-
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श. १ उ. १ सू० २३ वानव्यन्तरादिस्थित्यादिवर्णनम् ३०३ आहारः, यः 'आभोगनिव्वत्तिओ' आभोगनिवर्तितः स 'जहण्णेणं' जघन्येन 'दिवसपुहुत्तस्स' दिवसपृथक्त्वेन 'उकोसेणं' उत्कर्षेण ' तेत्तीसाए' त्रयस्त्रिंशता 'वाससहस्साणं' वर्षसहस्रः त्रयस्त्रिंशत्सहस्रवभवति । यदाह--
" जस्स जाइं सागराइं, तस्स ठिई तत्ति एहिं पक्खेहिं ।
उस्सासो देवाणं, वास सहस्सेहिं आहारो ॥ १॥ इति॥" छाया-यस्य यानि सागराणि, तस्य स्थितिस्तावद्भिः पक्षैः ।
उच्छ्वासो देवानां, वर्ष सहस्रैराहारः॥१॥ इति ॥ अयमर्थः-यस्य देवस्य यानि यावत्प्रमाणानि सागराणि-सागरोपमानि स्थितिर्भवति तस्य देवस्य तावद्भिः तावत्परिमितैः पक्षैः उच्छ्वासो भवति, आहारश्च तावद्भिर्वर्षसहस्रैः तावत्परिमितसहस्रवर्भवतीति । 'सेस' शेषम्= अवशिष्टं चलियाइयं' चलितादिकं-बन्धोदीरणवेदापवर्तनसंक्रमणनिधत्तनिकाचनंतु अचलितानां कर्मणां भवति, निर्जरणं तु चलितानामिति सर्व 'तहेव' तथैव नैरयिकमूत्रवदेव 'जाव' यावत् 'निज्जरेंति' चलितकर्म निर्जरयन्ति नो अचलितं कर्म निर्जरयन्तीति । एतावता चतुर्विंशति दण्डकवक्तव्यता कथिता ॥ मू० २३॥
॥वानव्यंतरादिनिरूपणम् समाप्तम् ॥ त्तरवैमानिक देवोंकी अपेक्षा से कहा गया है। ऐसा जानना चहिये। आभोगनिवर्तित आहार के विषयमें जो जघन्य से दिवसपृथक्त्व और उत्कृष्ट से ३३ हजार वर्ष कहे गये हैं वे इस नियमके अनुसार कहे गये हैं कि जिस देवके जितने प्रमाण सागरोपमकी स्थिति होती है उस देव के उतने पक्षके बाद उच्छ्वास होता है और उतने हजार वर्ष के बाद आहार होता है। यही बात “ जस्सजाई" इत्यादि गाथा द्वारा स्पष्ट की गई है। "सेसंचलियाइयं" इत्यादि सूत्रका अर्थ जैसा मूलसूत्र के अर्थ करते समय लिखा है वैसा ही है ॥ सू० २३ ॥ વાળા–અનુત્તર વૈમાનિક દેવેની અપેક્ષાએ કહેલ છે, આભેગનિર્વર્તિત આહારના વિષયમાં જે દિવસ પૃથકત્વને જઘન્યકાળ અને ૩૩ હજાર વર્ષે ઉત્કૃષ્ટકાળ કહેવામાં આવ્યો છે તે ચા નિયમ પ્રમાણે કહેલ છે–જે દેવની જેટલા સાગ. રોપમની સ્થિતિ હોય છે એટલા પક્ષને આંતરે તેઓ ઉચ્છવાસ લે છે અને मेटसा ॥२ वषन मांतरे तसा माहार से छ, मेवात “जस्सजाई ध्याह आ द्वारा स्पष्ट ४२वामा मापी छ. “ सेसं चलियाइयं " त्यादि सूत्रनो मथ भूण सूत्रमा मताव्या प्रमाणे ४ छ. ॥सू. २३ ॥
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
