________________
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श. १. उ०१ सू० १२ नैरयिकाणां स्थित्यादिकथनम् २०५ ____टीका-नारकजीवानामाहारस्याधिकृतत्वात् तद्विषयकमेव प्रश्नचतुष्टयमाह 'नेरइयाणं भंते' इत्यादि । ' नेरइयाणं भंते' नैरयिकाणां भदन्त ! 'पुव्वा हारिया' इति पूर्वाहृताः पूर्वस्मिन् काले आहता-आहारविषयी कृताः ये पुद्गलाः नहीं हुए हैं वे तो उनके शरीरके साथ अभीतक संबंधित ही नहीं हुएहैं और जो पुद्गलस्कंध आगे आहाररूपसे गृहीत होने वाले हैं वे आगे ही उनके शरीरके साथ सम्बंधित होंगे-अभी संबंधित नहीं हुए हैं। यह तीसरे प्रश्नका उत्तर है। तथा (अणाहारिया अणाहारिज्जस्समाणा पोग्गला नो परिणया णो परिणमिस्संति) जो पुद्गलस्कंध ऐसे हैं कि जो अभीतक आहाररूपसे गृहीत नहीं हुए हैं और न आगे ही आहाररूपसे गृहीत होने वाले हैं वे न पहले उनके शरीरके साथ संबंधको प्राप्त हुए हैं और न आगे ही संबंधको प्राप्त होगे। यह चौथे प्रश्नका उत्तर है। ___टीकार्थ-सूत्रकारने इस सूत्र द्वारा जो नारकों के आहारविषयक प्रश्नोंका उत्तर दिया है वह स्पष्ट है। ये प्रश्न भूत, भविष्यत् और वर्तमानकालको लेकर किये गये हैं। इसलिये ३ तीन प्रश्नतो ये बन जाते हैं।
और चौथा प्रश्न "न अभीतक जिन्हें आहाररूपसे ग्रहण किया है और न भविष्यमें भी जो आहाररूपसे ग्रहण किये जाने वाले हैं" यह बन जाता है। इस तरह ये चार प्रश्न यहाँ किये गये हैं-जिनका खुलासा इस प्रकारसे है-आहार वर्गणाके ऐसे पौद्गलिक स्कंध कि जिन्हें नारक તો હજી સુધી તેમના શરીરની સાથે સંબંધ પામ્યાં નથી, અને જે પુદ્ગલસ્ક આહાર રૂપે હવે પછી ગ્રહણ કરવાના છે, તેઓ હવે પછી તેમનાં શરીર સાથે સંબંધ પામશે-હજી સંબંધ પામ્યાં નથી. આ ત્રીજા પ્રશ્નનો उत्तर छ. तथा (अणाहारिया अणाहारिज्जरसमाणा पोगगला नो परिणया परिणमिस्सति) २ पुस२४ । ७७ सुधी भाडा२३थे अड थयां नथी भने ભવિષ્યમાં પણ આહાર રૂપે ગ્રહણ થવાનાં નથી તેઓ તેમના શરીર સાથે પહેલાં સંબંધ પામ્યાં નથી અને ભવિષ્યમાં સંબંધ પામશે નહીં.
ટીકાર્થ–સૂત્રકારે આ સૂત્ર દ્વારા નારકના આહાર વિષયક પ્રશ્નોના સ્પષ્ટ ઉત્તર આપ્યા છે. ભૂત, ભવિષ્ય અને વર્તમાનકાળની અપેક્ષાએ તે પ્રશ્નો પૂછડ્યા છે. એ રીતે ત્રણ પ્રશ્નોને નિર્ણય થયું છે. અને “જે પુદ્ગલસ્કોને હજી સુધી આહારરૂપે ગ્રહણ કર્યા નથી અને ભવિષ્યમાં જે આહારરૂપે ગ્રહણ કરાવવાના નથી” એ ચોથા પ્રશ્નને પણ નિર્ણય થયું છે. એ રીતે જે ચાર પ્રશ્નો અહીં પૂછ્યા છે તેમનું સ્પષ્ટીકરણ આ પ્રમાણે છે-આહાર વર્ગણાનાં જે પીગલિક
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
