________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. १ उ. १ सू० ५ श्रीमहावीरवर्णनम् १२३ कुरुविन्द वर्च-वृत्ता-नुपूर्व्यजङ्घः-एण्याः हरिण्या इव, कुरुविन्दातृणविशेषः, वत्र-सूत्रबलनकं च, ते इव च वृत्ते वर्तुले, आनुपूर्येण तनुरूपे जो यस्य स तथा, यद्वा-एणीकुरुविन्दावतः भूषणविशेष इव च वृत्ते-चतुले आनुपूर्येण तनुस्वरूपे जो यस्य स तथा, 'संठिय-सुसिलिट्ठ-विसिठ्ठ-गूढ-गुप्फे' संस्थितसुश्लिष्ट-विशिष्ट-गूढ-गुल्फः, संस्थितौ सुसंस्थानवन्तौ, सुश्लिष्टौ सुमिलितो, गूढौ-मांसलवाददृश्यौ गुल्फो यस्य स तथा, पुष्टतया तिरोहितगुल्फः । 'मुप्पइडिंय-कुम्म चारुचलणे' सुप्रतिष्ठित-कूर्मचारुचरणः-सुप्रतिष्ठितौ शोभनरूपेण स्थितौ, कूर्मवत्-कच्छपवत् , चारू-मुन्दरौ चरणौ यस्य स तथा, संकोचिताङ्गकच्छपपृष्ठवदुन्नतचरणवानिति भावः। 'अणुपुब्व-सुसंहयं-गुलीए' आनुपूर्य-सुसंहता. ऽङ्गुलीकः-आनुपूर्येण-क्रमेण हीयमाना वर्द्धमाना च, तथा मुसंहताः-विभिन्ना अपि संमिलिता अङ्गुल्या चरणाङ्गुल्यो यस्य स तथा, 'उण्णय-तणु-तंब-णिद्धणक्खे' उन्नत-तनु-ताम्र-स्निग्ध-नखः, समुन्नत-प्रतल-रक्त-चिक्कण-नखयुक्त कुरुविंद-तृणविशेष, और वज्र-बटी हुइ दोरीकी तरह गोल थीं, तथा क्रमशः पतली थीं । अथवा-कुरुविन्दावर्त-नामका एक आभूषणविशेष होता है, उसके समान थीं। प्रभु के चरणोंके गुल्फ (एडियोंके पासकी गांठे) संस्थित-सुन्दर आकार वाले, सुश्लिष्ट-सुमिलित और मांसल होनेके कारण गूढ-अदृश्य थे। (सुप्पइट्ठिय इत्यादि) प्रभुके दोनों पैर कच्छपके जैसे बड़े ही सुन्दर थे, अर्थात् संकुचित अङ्ग वाले कच्छपके पृष्ठभागके जैसे उन्नत प्रभुके चरण थे। प्रभुके चरणोंकी अंगुलियां क्रमशः हीयमान
और वर्द्धमान थीं, तथा सुसंहत-विभिन्न होने पर भी संमिलित थीं। (उण्णय इत्यादि ) इन अंगुलियोंके नख कुछ कुछ ऊँचे थे। थोडे २ હરિણીની જા જેવી હતી. કુરુવિંદ એક પ્રકારનું તૃણ, અને વસ્ત્રવણેલી દેરીની જેમ ગળ હતી. તથા કમશઃ પાતળી થતી જતી હતી. અથવા કુરુવિન્દાવર્ત નામનું એક વિશિષ્ટ આભૂષણ હોય છે, તેના જેવી હતી. પ્રભુના પગના ગુલ્ફ એડિની પાસેની ગાંઠે સંસ્થિત–સુંદર આકાર વાળી, સુષ્ટિ -સુમિલિત અને માંસલ હેવાને ४२णे गूढ-महेश्य उती. (सुप्पइट्ठिय०इत्यादि) प्रभुना मन्ने ५॥ अयमान १ સુંદર હતા. એટલે કે સંકુચિત અંગ વાળા કાચબાના પૃષ્ઠ ભાગ જેવાં પ્રભુનાં ચરણે હતાં. પ્રભુના પગની આંગળીઓ કમશઃ હીયમાન અને વદ્ધમાન હતી, तथा सुसडत-विभिन्न वा छत ५] समिसित उती ( उण्णय०इत्यादि) त આંગળીઓના નખ સહેજ સહેજ ઊંચા, આછા લાલ અને મુલાયમ હતા.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
