________________
१०२
भगवतीसूत्रे नन्यान् भव्यजीवान् प्रेरयतीति बोधकः । “ मुत्ते'-मुक्त:-अमोचि स्वयं कर्मबन्धनादिति मुक्तः। 'मोयए'-मोचक:--मुच्यमानानन्यान् भव्यजीवान् प्रेरयतीति मोचकः । 'सव्वण्णू"--सर्वज्ञः--सर्व सकलद्रव्य--गुण-पर्यायलक्षणं वस्तुजातं याथातथ्येन जानातीति सर्वज्ञः। 'सव्वदरिसी' सर्वदर्शी-सर्व समस्तं पदार्थस्वरूपं सामान्येन द्रष्टुं शीलमस्यासौ सर्वदर्शी । 'सिवं'-शिवं निखिलोपद्रवरहितत्वाच्छिवं-कल्याणमयं स्थानमित्यस्य विशेषणमिदम् । शिवादीनां सर्वेषां द्वितीयान्तानामग्रेतनेन 'संपाविउकामे' इत्यनेन सम्बन्धः, 'अयलं' अचलं-स्वाभाविकप्रायोगिकचलनक्रियाशून्यम् । 'अरुयं'-अरुजम्-अविद्यमाना रुजा यत्र तत्आधिव्याधिरहितम्-इत्यर्थः। 'अणंतं'-अविद्यमानोऽन्तोन्नाशो यस्य तत् । अत एवम् 'अक्खयं'-अक्षयं-नास्ति लेशतोऽपि क्षयो यस्य तत्-अविनाशीत्यर्थः, 'अव्वाबाहे' अव्याबाधं - न विद्यते व्याबाधा पीडा द्रव्यतो भावतश्च यत्र तत् ।
भगवान् मुक्त इसलिये हैं कि वे कर्मबंधन से छूट चुके हैं, और दूसरे भव्यजीवों को भी वे कर्मबंधन से छुड़ाते हैं। भगवान् त्रिकालवर्ती समस्त द्रव्यों की गुणपर्यायों को जैसी वे हैं वैसे ही स्वरूप से जानते हैं अतः वे सर्वज्ञ हैं । सामान्यरूप से समस्त पदार्थों के स्वरूप के वे यथार्थद्रष्टा हैं इसलिये सर्वदर्शी हैं। शिव अचल आदि विशेषण सिद्धगति के हैं, इनका अर्थ इस प्रकार से है-शिव-सर्व उपद्रव रहित होने के कारण कल्याणस्वरूप, अचल-स्वाभाविक एवं प्रायोगिक, दोनों प्रकार की चलनक्रिया से शून्य, अरुज-आधिव्याधि से रहित, अनंतजिसका नाश नहीं होता है ऐसा, अक्षय अविनाशीस्वभाववाला, अव्याबाध-द्रव्य और भावरूप से जहां पीड़ा बिलकुल नहीं है इसलिये
કારણ એ છે કે તેઓ પોતે કર્મબંધનમાંથી છૂટી ગયા છે અને બીજા ભવ્યજીને પણ તેઓ કર્મબંધનમાંથી છોડાવે છે. ત્રિકાળવતી સમસ્ત દ્રવ્યના ગુણપર્યાને ભગવાન યથાર્થ રીતે જાણે છે, તેથી તેમને સર્વજ્ઞ કહ્યા છે. સામાન્ય રીતે સમસ્ત પદાર્થોના યથાર્થ સ્વરૂપના તેઓ દષ્ટા છે, તેથી તેમને સર્વદશી કહેવામાં આવ્યા છે. શિવ, અચલ આદિ વિશેષણે સદ્ગતિને લગાડવામાં આવ્યાં છે. તેને અર્થ આ પ્રમાણે છે-રિવ-સર્વ ઉપદ્રવથી રહિત डावाने १२0 ४च्या २१३५. अचल-स्वामावि मने प्रायोगि मन्ने प्रारना यसान लियाथी २डित. अरुज-माधिव्याधियी २डित. अनंत-रेन। न थते। नथी ते. अक्षय-विना स्वभाव. अव्याबाध-द्रव्य भने १ ३थे न्यi
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
