________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. १. उ० १ सू० ५
श्रीमहावीरवर्णनम् रिपुवशीकृततया व्याकुलानां प्राणिनां रक्षणस्थानं वा, तस्य दयः । ' जीवदए 'जीवदयः - जीवेषु = ए केन्द्रियादिसमस्तप्राणिषु दया = सङ्कटमोचनलक्षणा यस्येति, यद्वा - जीवन्ति मुनयो येन स जीवः = संयमजीवितं, तस्य दयः । 'बोहिदए 'बोधिदयः - बोधिः = जिनपणीतधर्ममूलभूता तत्त्वार्थश्रद्धानलक्षणसम्यग्दर्शनरूपा, तस्या दयः । ‘धम्मदए’- धर्मदयः धर्मः = दुर्गतिप्रपतज्जन्तु संरक्षणलक्षणः श्रुतचा
शरणशब्द का अर्थ रक्षणस्थान है । प्रभुने कर्मरूपी शत्रुओं द्वारा अपने वश में किये गये होने से व्याकुल बने प्राणियों को अपनी दिव्य देशना द्वारा मोक्षरूप रक्षणस्थान कहा अतः वे शरणदय कहलाये । अथवा प्रभुने उन प्राणियों को अपनी दिव्यदेशना द्वारा कर्मों से अपनी रक्षा करने के उपाय बतलाये इसलिये प्रभु शरणदय कहलाये । " जीवदय " शब्द का अर्थ है कि प्रभु की सङ्कट मोचनरूप दया किन्हीं विशेष प्राणियों पर ही नहीं रही है किन्तु एकेन्द्रिय जीव से लेकर समस्त पंचन्द्रिय जीवों तक एकरूप से रही है इसलिये प्रभु जीवदय कहलाये हैं । अथवा - मुनिजन जिसके द्वारा जीवित रहते हैं वह जीव है, ऐसा जीव संयम है। इस संयम जीवन को देते हैं वे जीवदय हैं। "बोहिदय" बोधि शब्द का अर्थ जिनप्रणीतधर्म की मूलभूत जो तत्त्वार्थश्रद्धानरूप रुचि है, इसके देनेवाले प्रभु हैं अतः वे बोधिदय हैं । “धर्मदय" दुर्गति में पड़ते हुए जीवों की जो उससे रक्षा करता है उसका नाम धर्म है ।
એટલે રક્ષણસ્થાન. કમ રૂપી શત્રુઓને અધીન થવાથી વ્યાકુળ અનેલા જીવાને પ્રભુએ પાતાની દિવ્ય દેશના દ્વારા મેાક્ષરૂપ રક્ષણસ્થાન ખતાવ્યું. તેથી તેમને શરદય કહેવામાં આવ્યા છે. અથવા પ્રભુએ તે જીવાને પેાતાની દિવ્ય દેશના દ્વારા કર્મોથી પાતાની રક્ષા કરવાના ઉપાય ખતાવ્યા. તેથી પ્રભુને શરદય उडे छे. “जीवदय" शब्दनो अर्थ से छे ! प्रभुनी सभोयन३५ हया अर्ध અમુક જ પ્રાણીઓ પર રહી નથી પણ એકેન્દ્રિયથી લઈને પંચેન્દ્રિય સુધીના બધા જીવા પ્રત્યે એક સરખી રહી છે. તેથી પ્રભુને જીવદય કહ્યા છે. અથવા મુનિજન જેના દ્વારા જીવિત રહે છે તે જીવ છે. એવેા જીવ સયમ છે. આ संयम भवनने ? छे छे तेने वह उड़े छे. “बोहिदय" निप्रणीत धर्मनी મૂળભૂત જે તત્ત્વાથ શ્રદ્ધાનરૂપ રુચિ છે તેને ‘ધિ' કહે છે. તે ધિ हेनारा अलु होवाथी तेभने ' मोधिहय ' उ छे " धर्मद ક્રુતીમાં પડતાં જીવાને તેનાથી ખચાવે છે તેનું નામ ધર્મ છે. એવા તે ધને શ્રુત
""
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
