________________
९८०
समवायाङ्गसूत्रे
त्कर्षतः, मनुष्याणां तूत्कर्षतः सातिरेक योजनानां लक्षम्, इदमेव सूत्रकारः संक्षेपेणाह-एवं जाव सणंकुमारे आडत्तं जाव अणुत्तराणं भवधारणिज्जा जाव तेसिं रयणी रयणी परिहायइ' एवं यावत् सनत्कुमारे आरब्धं यावत् अनुत्तराणां भवधारणीया यावत् तेषां रनिः रत्निः परिहीयते । अयं भावः-अनेन प्रकारेण यावत्सनत्कुमारदेवानारभ्य यावदनुत्तरविमानदेवानां शरीराणि क्रमशएकैकरत्निपरिहान्या विज्ञेयानि । आहारकशरीरविषये गौतमस्वामी पृच्छति-'आहारयसरीरे णं भंते' आहारकशरीरं खलु भदन्त ! 'काविहे पण्णत्ते' कतिविधं प्रज्ञ. सम् ? 'गोयमा' हे गौतम ! 'एगाकारे ‘पण्णत्ते' एकाकारं एकविधं प्रज्ञप्तम् । लब्धि एक प्रकार की तपो जन्य शक्ति है जो कुछ ही गर्भन मनुष्यों और तिर्यचों में संभव है। सो इन पंचेन्द्रिय-तियश्चो के कृत्रिम वैक्रिय होता है उसकी अवगाहना का प्रमाण उत्कृष्ट से योजनशत पृथक्तव है। और जो मनुष्यों के होता है उसकी अवगाहना का प्रमाण उत्कृष्ट से कुछ अधिक एकलाख योजन का है। इसी बात को सूत्रकार ने संक्षेप से 'एवं जाव सणंकुमारे आढत्तं जाव अणुत्तराणं भवधारणिजा जाव तेसिं रयणी रयणी परिहायइ' इन पदों द्वारा स्पष्ट किया है। इसका भाव इस प्रकार से हैकि सनत्कुमार नामके कल्प में उत्पन्न हुए देवों से लेकर अनुत्तरविमानवासी देवों तक के शरीर का प्रकाण एक एक रत्नि(हाथ)की हानि से कमर होता हुआ है ऐसा जानना चाहिये। गौतम स्वामी श्री महावीर प्रभु से पूछते हैं कि हे भदत! आहारक शरीर कितने प्रकार का कहा गया है। उत्तर-हे गौतम! आहारक शरीर एक प्रकार का कहा गया है। यदि अहाઅને તે લબ્ધિ એક પ્રકારની તપિજન્ય શક્તિ છે, જે કઈ કોઈ ગર્ભજ મનુષ્ય અને તિર્યંચામાં સંભવિત હોય છે. એ પંચેન્દ્રિય તિય કે જે કૃત્રિમ વૈક્રિય હોય છે, તેમની અવગાહનાનું પ્રમાણ ઉત્કૃષ્ટની અપેક્ષાએ સે જન છે. અને મનુષ્યની ઉત્કૃષ્ટ અવગાહનાનું પ્રમાણ એક લાખ યજન કરતાં થોડું વધારે છે, સૂત્રકારે એ જ पातने संक्षिातमा 'एवं जाव सणकुमारे आढंत्तं जाव अणुत्तराणं भवधारणिज्जा जाव तेसिं रयणी रयणी परिहायइ' २मा पहे। वारा २५७८ ४ छ. तेनी लावाय નીચે પ્રમાણે છે- સનકુમાર નામના દેવલેકમાં ઉત્પન્ન થયેલા દેથી લઈને અનુત્તરવિમાનવાસી દેવ સુધીના દેવોનું શરીર પ્રમાણે એક એક રત્નિ પ્રમાણ ઓછું થતું જાય છે ગૌતમસ્વામી શ્રી મહાવીર પ્રભુને પૂછે છે ભદન્ત ! આહારક શરીર કેટલા પ્રકારનું કહ્યું છે? ઉત્તર-હે ગૌતમ! આહારક શરીર એક
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
