________________
९७४
समवायाङ्गसूत्रे
अवाउकाइय एगिदिय वे उब्वियसरीरे' यदि एकेन्द्रियवैक्रियशरीरं, किं वायुकायिकैकेन्द्रियवैक्रियशरीरं किं वा अवायुकायिकैकेन्द्रियवैक्रियशरीरम् 'गोयमा ! वाउकाइय एगिदियवेउब्वियसरीरे, नो अवाउकाइयएगिदियवेउब्वियसरीरे' हे गौतम ! वायुकायिकैकेन्द्रियवैक्रियशरीरं नो अवायुकायिकैकेन्द्रियवैक्रियशरीरम्, अर्थात् पृथिव्यप्तेजोवनस्पतीनां वैक्रियशरीरं न भवति । यदि वायुकायिकैके. न्द्रियवैक्रियशरीरम्, कि सूक्ष्मवायुकाकायिकै केन्द्रिय वैक्रियशरीरम्, किं वा बादरचायुकायिकैकेन्द्रियवैक्रियशरीरम् ? हे गौतम ! बादरवायुकायिकैकेन्द्रियचैक्रियशरीरं न तु मूक्ष्मवायुकायिकैकेन्द्रियवैक्रियशरीरं भवति यदि बादरवायुकायिकैकेन्द्रियवैक्रियशरीरम्, किं पर्याप्तबादरवायुकायिकैकेन्द्रियवैक्रियशरीरम्, किं वा-अपर्याप्तबादरवायुकायिकैकेन्द्रियवैक्रियशरीरम्, ? हे गौतम ! पर्याप्तबादरवैक्रियशरीर जो कहा गया है वह किस एकेन्द्रिय जीव में कहा गया है ? क्या वायुकायिक एकेन्द्रिय जीव में या अवायुकायिक एकेन्द्रिय जीव में ? उत्तर-एकेन्द्रिय जीव में जो वैक्रिय शरीर कहा गया है वह वायुकायिक एकेन्द्रिय जीव में कहा गया है-अवायुकायिक-वायुकायिक से भिन्न जो पृथिवी, अप् तेज, और बनस्पतिकायिक जीव हैं उनमें यह नहीं कहा गया है-क्यों कि उन जीवों में यह नहीं होता है । प्रश्न-ठीक है वायुकायिक एकेन्द्रिय जीव में यह कहा गया है-सो कौन से वायुकायिक में सूक्ष्मवायुकायिक में या वादर बायुकायिक में ? उत्तर-सूक्ष्मवायुकायिक एकेन्द्रियजीव में यह शरीर नहीं होता है-अतःबादर वायुकायिक एकेन्द्रियजीव में ही यह होता है ऐसा जानना चाहिये । पुनःबादर वायुकायिक जीव पर्याप्त और अप
प्ति के भेद से दो प्रकार के होते हैं सो यह शरीर किसके होता પ્રશ્ન-એકેન્દ્રિય વૈશ્ચિય શરીર કયા એકેન્દ્રિય જીવમાં હોય છે? વાયુકાયિક એકેન્દ્રિય જીવમાં હોય છે ? કે અવાયુકાયિક એકેન્દ્રિય જીવમાં હોય છે ? એ કેન્દ્રિય વિક્રિય શરીર વાયુકાવિક જમા કહ્યા છે, અવાયુકાયિક-વાયુકાવિકથી ભિન્ન એવાં પૃથ્વી, અપૂ, તેજ, અને વનસ્પતિકાયિક જેમાં તે કહ્યું નથી. કારણ કે તે જીવ મા વિદિય શરીર હોતુ નથી. પ્રશ્ન-જે તે વૈક્રિય શરીર વાયુકાયિકમાં હોય છે તે કયા વાયુકાયિકમાં-સૂફમવાયુકાયિકમાં કે બાદરવાયુકાયિકમાં હોય છે? ઉત્તર-સૂમવાયુકાયિક એ કેન્દ્રિય જીવોમાં તે શરીર હોતું નથી. તેથી ખાદરવાયુકાયિક એકેન્દ્રિય જીવમાં જ તે હોય છે એમ સમજવું જોઈએ. બાદર વાયુકાયિક જીવન પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત એવાં બે ભેદ છે. તે તે શરીર તે બેમાંથી
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
