________________
९६६
समवायाङ्गसूत्रे
'वे उब्धिए' वैक्रियमू-विविधा विशिष्टा वा क्रिया विक्रिया तस्यां भवं वैक्रियम् । तथाहि-तदेकं भूत्वा अनेकं भवति, अनेकं भूत्वा एकम्, तथा-अणुभूत्वा महद् भवति, महद् भूत्वा अणु, तथा खेचरं भूत्वा भूचरं भवति, भूचरं भूत्वा खेचरं तथा दृश्यं भूत्वा अदृश्यं भवति, अदृश्यं भूत्वा दृश्यम् । तच्च द्विविधम्--
औपपातिकम्, लब्धिप्रत्ययं च । उपपातं जन्म, तन्निर्मितमोपपातिकं शरीरम्, तच्चदेवनारकाणां भवति । लब्धिप्रत्ययं तिर्यङ्मनुष्याणां भवति । तथा-'आहा. रए' आहारकम्-चतुर्दशपूर्वविदा तथाविधप्रयोजने संजाते विशिष्टलब्धिवशादाहै। वैक्रिय आदि शरीर ऐसे नहीं हैं। विविध प्रकार की अथवा विशिष्ट प्रकार की क्रिया जिस शरीर में होती हो उस शरीर का नाम वैक्रिय है। यह शरीर कभी एक रूप होकर अनेक रूप हो सकता है, और कभी अनेकरूप होकर एकरूप भी हो सकता है। छोटा होकर बडा हो सकता है
और बडा होकर छोटा भी हो सकताहै। खेचर होकर भूचर और भूचर होकर खेचर भी हो जाता है। दृश्य होकर अदृश्य और अदृश्य होकर दृश्य
भी हो जाते है। यह दो प्रकार का होता है-(१) औपपातिक, (२) लब्धि. प्रत्यय-जो उपपात जन्म से निर्मित होता है वह औपपातिक वैक्रिय है। यह देव और नारकियों के ही होता है। वैक्रियल ब्धि के निमित्त से जो वैक्रिय शरीर होता है वह तिर्यश्च और मनुष्यों के होता है। जो शरीर આદિ શરીર એવાં નથી. વિવિધ પ્રકારની અથવા વિશિષ્ટ પ્રકારના ક્રિયા જે શરીરમાં થાય છે તે શરીરને વૈકિય શરીર કહે છે. તે શરીર ક્યારેક એકરૂપ હેવા છતાં અનેકરૂપ થઈ શકે છે, અને કયારેક અનેકરૂપ હોવા છતાં એકરૂપ થઈ શકે છે. નાનું હોય તે મોટું થઈ શકે છે અને મોટામાંથી નાનું પણ થઈ શકે છે. બેચરમાંથી ભૂચર અને ભૂચરમાંથી ખેચર પણ થઈ શકે છે. દશ્યમાંથી અદશ્ય અને मदृश्यमाथी दृश्य मनी श छ. तेना मे ५४२ छे. (१) भोपाति: अने (२) લબ્ધિપ્રત્યય. જે શરીરનું ઉષપાત જન્મથી નિર્માણ થાય છે તેને ઔપપાતિક વૈક્રિય કહે છે, એવાં શરીર દેવો અને નારકીઓને હોય છે. વૈક્રિયલબ્ધિને કારણે જે વેકિય શરીર થાય છે તે તિર્યંચ અને મનુષ્યોને હોય છે જે શરીર ફકત ચદપૂવી
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
