Page Text
________________
भावबोधिनी टीका. राशिद्वयस्वरूपनिरूपणम्
९०१
जीवराशिदशविधः प्रज्ञप्तः, 'तं जहा ' तद्यथा - 'धम्मस्थिकाए जाव श्रद्धासमए' धर्मास्तिकायोः यावदद्धासमयः =धर्मास्तिकायस्तदेशस्तत्प्रदेशः, अधर्मास्तिकायस्त देशस्तत्प्रदेशः, : आकाशास्तिकायस्तदेशस्तत्प्रदेशचेति नव, दशमोऽद्वासमय: == कालइत्यर्थः । तथा-'रूवीअजीवरासी अणेगविहा पण्णत्ता' रूपी अजीवराशिमनेकविधः प्रज्ञप्तः । अयं भावः - रूप्यजीवराशि:- स्कन्धा देशाः प्रदेशाः परमावचेति चतुर्द्धा, ते च वर्णगन्धसंस्पर्शसंस्थानभेदतः पञ्चविधाः, ते पुनर्द्वयोर्द्वयोः, द्वयोस्त्रयाणां च संयोगादनेकविधाः । तथा जीवराशिद्विविधः संसारसमापन्नोऽसंसारसमापन्नश्च । तत्रासंसारसमापन्ना जीवा अनन्तरपरम्परसिद्धभेदाद् द्विविधाः । तत्रानन्तरसिद्धाः पञ्चदशविधाः, परम्परसिद्धास्त्वनन्तविधाः । संसारसमापन्नास्तु एकेन्द्रियादिभेदैः पञ्चधा, तत्र पुनरेकेन्द्रियाः पृथिव्यादिभेदेन पश्ञ्चविधाः, afar क्ष्मारभेदेन द्विविधाः पुनः पर्याप्तापर्याप्तभेदेन द्विविधाः । धर्मास्तिकाय, धर्मास्तिकायकादेश, धर्मास्तिकाय कामदेश, अधर्मास्तिकाय, अधर्मास्तिकायकादेश अधर्मप्रदेश, आकाशास्तिकाय, आकाशदेश, आकाशप्रदेश और अद्धासमय काल । रूपी अजीवराशि अनेक प्रकार की है - जैसे- स्कन्ध, देश, प्रदेश और परमाणु । ये चारों ही वर्ण, गंध, रस, स्पर्श और संस्थान वाले होते हैं। इनके दो प्रदेश के संयोग से, दो और तीन के संयोग से तीन प्रदेशिकस्कंध और भी अनेक भेद हो जाते हैं। जीवराशि दो प्रकार की है-संसारी जीवराशि और मुक्तजीवराशि। इन में मुक्तजीवराशि अनन्तर और परम्परासिद्ध के भेद से दो प्रकार की है। अनन्तर सिद्ध पन्द्रह प्रकार के हैं। परम्परासिद्ध अनंत प्रकार के हैं। संसारी जीवराशि एकेन्द्रिय आदि के भेद से पांच प्रकार की है। इनमें जो एकेन्द्रिय जीवराशि है वह पृथिवी आदि के भेद से पांच तरह की है। ये पांचों ही एकेन्द्रिय जीवों के प्रकार सूक्ष्म और बादर के भेद धर्मास्तिडाय, (२) धर्मद्वेश, ( 3 ) धर्भ प्रदेश, (४) अधर्मास्तिप्रय, (4) अधर्म हैश, (६) व्यधर्म प्रदेश, (७) मा अशास्तिप्राय, (८) आमशदेश, (८) आमश प्रदेश, (१०) અર્થાસમયરૂપી અજીવરાશિ અનેક પ્રકારની છે જેમ કે સ્કન્ધ, દેશ, પ્રદેશ, અને પિરમાણુ તે ચારે વં, ગધ રસ, સ્પર્શી અને સંસ્થાનવાળા હાય છે. તેમના એ એના સંચેાગથી, એ અને ત્રણના સંયાગથી બીજા' પણ અનેક ભેદ પડે છે. જીવરા એ પ્રકારની છે-(૧) સંસારી જીવરાશિ (૨) મુક્ત જીવરાશિ. તેમાં મુક્ત જીવરાશિના मे लेह छे- (१) अनन्तर भने (२) परम्परा सिद्ध, अनन्तर सिद्ध पं४२ प्रहारना छे પરંપરા સદ્ધ અનેક પ્રકારના છે. સંસારજીવરાશિના એકેન્દ્રિય આદિ પાંચ પ્રકાર છે. તેમાંની જે એકેન્દ્રિય જીવરાશિ છે તે પૃથ્વી આદિના ભેદથી પાંચ પ્રકારની છે. તે પાચે એકેન્દ્રિય જીવાના સૂક્ષ્મ અને ખાદર એવા બે પ્રકાર પડે છે. સૂક્ષ્મ
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
| SR No. | 006314 |
| Book Title | Agam 04 Ang 04 Samvayang Sutra Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1962 |
| Total Pages | 1219 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_samvayang |
| File Size | 68 MB |