________________
भावबोधिनी टीका. आचारात स्वरूपनिरूपणम्
नियम है। अनशनादि बारह प्रकार के तप हैं । अंग और उपांग आदि के अध्ययन के लिये आयंबिल आदि तपस्याओं का करना सो उपधान है । वह आचार संक्षेप से पांच प्रकार का जो कहा गया है सो इस प्रकार से हैं- ज्ञानाचार, दर्शनाचार चारित्राचार, तप आचार और वीर्याचार । इनमें जो ज्ञानाचार है वह, श्रुतज्ञान है विषय जिसका ऐसा है । जिन वचन में रुचि रखना दर्शनाचार है, काल, विनय, बहुमान, उपधान अनि व्यञ्जन अर्थ और तदुभय इनसे वह आठ प्रकार का है। यहां व्यंजन शब्द का अर्थ पद है । इसका तात्पर्य यह है कि सूत्रस्थपदों का अच्छी तरह से उच्चारण करना । सो व्यंजनाचार है । सम्यत्तवशाली जीवों का जो निःशङ्कित निष्कांक्षित निर्विचिकित्सा अमूढ दृष्टि उपवृंहा स्थिरीकरण वात्सल्य और प्रभावनारूप से आठ प्रकार का व्यवहार है वह दर्शनाचार है | साधर्मिक जीवों की वृद्धि करना और उनका पोषण करना इसका नाम उपबृंहा । चारित्रशाली जीवों का जो समिति गुप्ति आदि को पालन करने रूप व्यवहार है वह चारित्राचार है । अनशन आदि बारह प्रकार के तपों का आचरण करना सो तप आचार है । ज्ञान दर्शन आदि के आसघन में बांह्य और आभ्यन्तर शक्ति का नहीं छिपाना सो वीर्याचार है । आचार-आचारांग - की वाचना- सूत्र और અનશન આદિ બાર પ્રકારનાં તપ છે. અગ અને ઉપાંગ આફ્રિના અધ્યયનને માટે આયંબિલ આદિ તપસ્યા કરવી તેનુ નામ “ઉપધાન'' પાંચ પ્રકારના જે આચાર કહ્યા છે તે આ પ્રમાણે છે—જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર, ચારિત્રાચાર, તપ આચાર, અને વીર્યાચાર જેને વિષય શ્રુતજ્ઞાન છે તે આચારનુ નામ જ્ઞાનાચાર છે જિન વચનમાં रुथि राजवी तेनुं नाम दर्शनागार छे. तेना माठ प्रकार है-हास, विनय, महुमान, उषधान, सनेह्नव, व्यन्न, अर्थ अने तहुलय, अहीं व्यंजन' भेटले 'यह' સમજવાનુ છે. તેને ભાવા` એ છે કે સૂત્રમાંના પદે નું ઉચ્ચારણ શુદ્ધતાથી કરવુ તેને વ્યંજનાચાર કહે છે. સમ્યકત્વશાળી જીવાના જે નિઃશકિત, નિષ્ઠ ક્ષિત, નિવિચકિત્સા, અમૂઢદૃષ્ટિ, ઉપન્હા, સ્થિરીકરણ, વાત્સલ્ય, અને પ્રભાવરૂપ આઠ પ્રકારના વ્યવહાર હાય છે તેને દનાચાર કહે છે. સા`િક જીવાની વૃદ્ધિ કરવી अने तेमनु ं पोषणु वु ं तेनु' नाम 'उपबृंहा' है यारित्रशाणी लवोना समितिએ, ગુસિયા આદિનુ પાલન કરવારૂપ વ્યવહારને ચારિત્રાચાર કહે છે. અનશન આદિ ખાર પ્રકારનાં તપનું આચરણ કરવું, તેને તપ આચાર કહે છે. જ્ઞાન, દર્શન આદિની આરાધનામાં ખાહ્ય અને અન્યન્તિરિક શકિતને ન છુપાવવી તેનું નામ વીર્યાચાર છે. આચારાંગની વાચનાઓ-સૂત્ર અને અનાં અધ્યયનરૂપ ક્રિયાએ સંખ્યાત
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
६६९
