________________
भावबोधिनी टीका त्रिपञ्चाशत्तमे
त्रिपञ्चाशत्समवाये निरूपणम्
त्रिपञ्चाशत्तमं समवायमाह - ' देवकुरु उत्तरकुरुयाओ' इत्यादि ।
मूलम् — देवकुरु उत्तरकुरुयाओ णं जीवाओ तेवन्नं तेवन्नं जोयणसहस्साई साइरेगाई आयामेणं पन्नत्ताओ । महाहिमवंतरुपीणं वासहरपव्वयाणं जीवाओ तेवन्नं तेवन्नं जोयणसहस्साइं नव य एगती जोयणसए छच्च एगूणवीसइभाए जोयणस्स आयामेणं पन्नत्ताओ । समणस्स णं भगवओ महावीरस्स तेवन्नं अणगारा संवच्छर परियाया पंचसु अणुत्तरेसु महइमहालएसु महाविमाणेसु देवत्ताए उववन्ना । संमुच्छिमउरपरिसप्पाणं उक्कोसेणं तेवन्नं वाससहस्सा ठिई पन्नत्ता ॥ सू० ९२ ॥
૪૪૭
भावार्थ- सूत्रकार ने इस सूत्र द्वारा ५२ = बावन की संख्या विशिष्ट समवाय का कथन किया है। उसमें उन्हों ने मोहनीयकर्म के जो ५२ बावन नाम क्रोध आदि के भेद से प्रकट किये हैं उनमें प्रारम्भ से लेकर विवादतक के १० दस नाम क्रोध कषाय के है। मान से लेकर उन्नाम तक के ११ ग्यारह नाम मान कषाय के है। माया से लेकर सातियोग तक के १७ सत्तरह नाम मायाकषाय के है और लोभ से लेकर रागतक १४ चौदह नाम लोभकषाय के हैं इस तरह ये ५२ बावन नाम मोहनीय कर्म के अवयवभूत क्रोधादिक कषायों के है। मोहनीय कर्म के नहीं। फिर भी सूत्र - कार ने जो इन्हें मोहनीय कर्म के कहा है वह अवयव में समुदाय अवयवी के उपचार से कहा है । अवशिष्ट पदों का भावार्थ सुगम है। । । ०९१॥
ભાવા-સૂત્રકારે આ સૂત્ર દ્વારા ખાવન સમવાયેાનુ કથન કર્યું છે. તેમાં તેમણે મેહનીય કર્મીના જે ક્રોધ, આદિ ખાવન નામ બતાવ્યાં છે તેમાં પહેલેથી વિવાદ સુધીનાં દસ નામ ક્રોધ કષાયનાં છે. ‘માનથી’ લઇને ઉન્નામ' સુધી ૧૧ નામ માન કષાયનાં છે ‘માયા'થી લઇને સાતિયેાગ સુધીના સત્તર (૧૭)નામ માયા કષાયનાં છે. અને લેભથો લઇને રાગ સુધીના ચૌદ (૧૪) નામ લેાલકષાયના છે. આ રીતે મેાહનીય કર્માંના અવયવરૂપ ક્રોધાદિક કષાયેાના બાવન (પર) નામ છે મેહનીય કર્મના નથી છતાં પણ સૂત્રકારે તેમને મેહનીય કર્મીના નામે કહ્યાં છે તે અવયવમાં સમુદાય-અવયવીના ઉપચારથી કહેલ છે. બાકીનાં પદ્માને ભાવા સરળ છે, સૂ. ૯૧૫
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
