________________
भावबोधिनी टीका. अष्टाविंशतिसमवाये आचारकल्पादीनां निरूपणम्
३१७
श्चित्तपरः, तस्य प्रकल्पः=प्ररूपणा - आचारप्रकल्पः प्रज्ञप्तः, तद्यथा - ' मासिया आरोवणा' मासिकी आरोपणा, मासिकी=माससम्बन्धिनी आरोपणा - आरोप्यते= स्थाप्यत इति - आरोपणा - प्रायश्चित्तानामुपर्युपरिस्थापनम् । आरोपणा हि-पञ्चदश - पञ्चदशविंशति- पञ्चविंशत्या दिदिवसानारभ्य यावत् षण्मासावधिका भवति चरमतीर्थङ्करशासने तत्परत आरोपणायाः प्रतिषेधात् उक्तश्च
" संवच्छरं तु पढमे, मज्झिमगाण मासियं होइ । छम्मास पच्छिमस्स उ, माणं भणियं तु उक्कोस ॥१॥”
साध्वाचारविषये कस्मिंश्चिदाचारे जातापराधस्य कस्यचित्संयतस्य पञ्च
घातिका आरोपणा२६, कृत्स्ना आरोपणा२७, अकृत्स्ना आरोपणा२८, यह इतना आचार प्रकल्प है और इतना आचार करने योग्य है । साध्वाचार में दोष लगने पर जा प्रायश्चित्त दिया जाता है उसका नाम आरोपणा है । माससंबंधी आरोपणा का नाम मासिकी आरोपणा है। यह अरोपणा पांच, दश, पन्द्रह, बीस और पच्चीसदिन से लगा कर ६ माहतक की होती है । अन्तिम तीर्थकर के शासन में इससे आगे आरोपणा का प्रतिषेध है। कहा भी है--'" संवच्छरं तु पढमे, मज्झिमगाणट्टमासिय होइ । छम्मासपच्छिमस्स उ, माणं भणियं तु उक्कोसं ॥ १ ॥ "
उत्कृष्ट से एक वर्ष की आरोपणा प्रथमतीर्थकर के समय में, आठ मास की आरोपणा मध्यम तीर्थकरों के शासन काल में और छ मास की आरोपणा अन्तिम तीर्थकर के समय में कही गई है ॥ १ ॥ साधु के आचार विषयक किसी आचार में साधु को दोष लग जाने पर पंच
અને અકૃત્સ્ના આરે પણા ર૮. આટલા આચાર પ્રકલ્પ છે અને તેટલા આચાર કરવા ચાગ્ય છે. સાધુના આચારમાં દાષ લાગતાં જે પ્રાયશ્ચિત્ત તેબને અપાય છે તેનુ નામ આપણા છે, માસ સ’બધી આરેપણાને માસિકી આરાપણા કહે છે. તે આરાપણા પાંચ, દેશ, પ'દર, વીસ અને પચીશ દિનથી લઇને છ માસ સુધીની હોય છે, અન્તિમ તીથ કરના શાસનમાં તેના કરતાં આગળ મારાપણાના પ્રતિષેધ છે. કહ્યુ પણ છે કેसंवच्छरं तु पढमे, मज्झिमगाण मासियं होइ ! छम्मास पच्छिमस्स उ, माणं भणियं तु उक्कोसं ॥ | १ || "
વધારેમાં વધારે એક વર્ષની આરાપણા પહેલા તીર્થંકરના સમયમાં, આઠ માસની આરાપણા મધ્યમ તીર્થંકરાના શાસન કાળમાં, અને છ માસની આરાપણા છેલ્લા તીથ કરેાના શાસન કાળમાં કહેલ છે (૧) સાધુના આચારોમાંથી કાઇ પણ
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
