________________
૨૭૪
समवायाङ्गस्त्रे
चत्वारो नयाः भवन्ति, 'वाचीसविहे' इति द्वाविंशतिविधः 'पोग्गलपरिणामे' पुद्गलपरिणामः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-(१)कालवर्णपरिणामः, (२)नीलवर्ण परिणामः, (३) लोहितवर्णपरिणाम:, (४) 'हालिवण्णपरिणामे' हारिद्रवर्णपरिणामः, (५) 'सुकिल्लवण्णपरिणामे' शुक्लवर्णपरिणामः, (६) सुरभिगन्धपरिणामः, (७) दुर. भिगन्धपरिणामः, (८तिक्तरसपरिणामः, (९) कटुकरसपरिणामः, (१०) कषायरसपरिणामः, (११) 'अंबिलरसपरिणामे' अम्लरसपरिणामः, (१२) मधुररसपरिणामः, (१३) 'कक्खडफासपरिणामे' कर्कशस्पर्शपरिणामः, (१४) 'मउय. फासपरिणामे' मृदुकस्पर्शपरिणामः, (१५) गुरुस्पर्शपरिणामः, (१६) लघुस्पर्शपरिणामः, (१७) शीतस्पर्शपरिणामः, (१८) उष्णस्पर्शपरिणामः, (१९) "णिद्धफासपरिणामे' स्निग्धस्पर्शपरिणामः, (२०) लुक्खफासपरिणामे रुक्षस्पर्शपरिणामः (२१) अगुरुलघुस्पर्शपरिणामः, (२०) गुरुलघुस्पर्शपरिणामः । अत्र गुरुलोष्टोऽ. हैं। पुद्गल का परिणाम २२ बाईस प्रकार का कहा गया है। वह इस प्रकार है-काल-कृष्ण वर्ण परिणाम, १ नीलवर्णपरिणाम २, लौहितवर्णपरिणाम ३, हारिद्रवर्णपरिणाम ४, शुक्लवर्णपरिणाम ५, सुरभिगंधपरिणाम ६, दुरभिगंधपरिणाम ७, तिक्तरसपरिणाम ८, कटुकरसपरिणाम ९ कषायरसपरिणाम १०, अम्लरसपरिणाम ११, मधुररसपरिणाम १२, कर्कश स्पर्शपरिणाम १३, मृदुकस्पर्शपरिणाम १४, गुरुस्पर्शपरिणाम १५, लघुस्पर्शपरिणाम १६, शीतस्पर्शपरिणाम १७, उष्णस्पर्शपरिणाम १८, स्निग्धस्पर्शपरिणाम १९, रूक्षस्पर्शपरिणाम २०, अगुरुलघु स्पर्शपरिणाम २१, गुरुलघु स्पर्शपरिणाम २२। इनमें गुरुपरिणाम लोष्ट में है क्यों कि गमन नीचे होता है, लघु परिणाम घूम में होता है क्यों कि वह उर्ध्वવાળાં બતાવ્યાં છે. પુદ્ગલનુ પરિણામ ૨૨ બાવીસ પ્રકારનું કહ્યું છે. તે આ પ્રમાણે છે
[१] sa gqg परिणाम, (२) नासqए परिणाम, (3) सोडतवणु' परिણ મ, [૫] હારિદ્રવર્ણ પરિણામ (૫) શુકલવર્ણ પરિણામ, (૬) સુરભિગંધ પરિણામ (७) दुरभि परिणाम, (८) तित२४ परिणाम, (4) ४९४२स परिणाम, (१०) અસ્ફરસ પરિણામ. [૧૧] કષાય રસ પરિણામ, [૧૨] મધુરરસ પરિણામ, [૧૩] કર્કશસ્પર્શ પરિણામ, (૧૪) મૃદુક સ્પર્શ પરિણામ, (૧૫) ગુરુ સ્પર્શ પરિણામ, [૧૬] सधु२५ परिणाम, (१७) शीत २५ परिणाम, (१८) ॐ २५ परिणाम (१८) સ્નિગ્ધ સ્પર્શ પરિણામ, [૨૦] રુક્ષ સ્પર્શ પરિણામ, (૨૧) અગુરૂ લઘુ સ્પર્શ પરિણામ [૨૨] ગુરુ લઘુ સ્પશ પરીણામ તેમાંનું ગુરૂ પરિણામ લાખમાં છે, કારણ કે તેનું ગમન નીચે થાય છે, અને લઘુ પરિણામ ધુમાડામાં હોય છે કારણ કે તે ઉર્ધ્વગામી છે.
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
