________________
भावबोधिनी टीका. एकविंशतिसमवाये एकविंशतिशबलादि निरूपणम् २५५ दूसम दूसमा । एगमेगाऐ णं उस्सप्पणीए पढमं विइयाओ समाओ एकवीसं एकवीसं वाससहस्साइं कालेणं पन्नत्ताओ, तं जहा-दूसम दुसमाए, दूसमाए य ॥सू० ४७॥
टीका--'एकवीसं सबला' इत्यादि । एकविंशतिः शबलाः प्रज्ञप्ताः, शबलं करं चारित्रं यैः क्रियाविशेषैः संपद्यते, ते क्रिया विशेषाः शवला उच्यन्ते, तद्योगात्साधवोऽपि शबलाः, ते एकविंशतिविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-(१) 'हत्थकम्मं करेमाणे सरले' हस्तकर्मकुर्वन् शबलो भवति, 'हत्थकम्म' हस्तकर्म= वेदविकारसेक्नं हस्तादिप्रयोगेण कुर्वन् उपलक्षणात्-तदन्यैः कारयन् कुर्वन्त. मनुमोदयन् वा शबलो । (२) 'मेहुणं पडिसेवमाणे सबले' मैथुनं प्रतिसेवमानः शबल:-अतिक्रमव्यतिक्रमातिचारैमैथुनं प्रतिसेवमानः द्वितीयः शबलः । अना. चारे तु सर्वभङ्गः। (३) 'राइभोयणं भुंजमाणे सबले' रात्रिभोजनं भुञ्जानस्तृतीयः शबलो भवति । (४) 'आहाकम्मं भुंजाणे सबले' आधाकर्मभुञ्जानः शबल: साध्वर्थ षड्जीवनिकायोपमर्दनपूर्वकं निष्पादितमाहारमाधाकर्म मोच्यते,
. अब सूत्रकार २१ इक्कीस संख्याविशिष्ट समवाय को प्रदर्शित करते हैं- 'एकबीसं सबला पण्णत्ता' इत्यादि।
टीकार्थ-जिन क्रिया विशेषों को लेकर चारित्र में शबलता आती है उन क्रिया विशेषों का नाम शबल है। वे शबल २१ इक्कीस प्रकार के हैं। वे इस तरह से हैं जो अपने हाथ आदि से वेद विकार सेवन रूप कार्य करता है-बह प्रथम शबल है१ । जो मैथुन सेवन करता है वह दूसरा शवल है२ । रात्रि में भोजन करने वाला तृतीय शबल है। आधाकर्म दोष से दुष्ट आहार को सेवन करने वाला चौथा शबल है५। षडाजीवनिकाय के उपमर्दन पूर्वक जो आहार साधु को लक्ष्य रख करके बनाया जाता है उसका नाम आधाकर्म है।४। राजपिंड को अपने
હવે સૂત્રકાર એકવીસ સંખ્યાવાળાં સમાવાયે પ્રગટ કરે છે
'एकवीसं सबला पण्णत्ता' इत्यादि ! ટીકાથ–જે ક્રિયાઓને લીધે ચારિત્રમાં શબલતા મેટી નીબંલતા આવે છે. તે ક્રિયા વિશેષને શરદ કહે છે. તે શબલના ૨૧ એકવીસ પ્રકારે આ પ્રમાણે છે–પિતાના હાથ આદિથી વેદ વિકાર સેવન રૂપ કાર્ય કરવું તે પહેલું શબલ છે? મૈથુન સેવન કરવું તે બીજું શબલ છે. રાત્રે ભોજન કરવું તે ત્રીજું શબલ છે. આધાકર્મ દેષથી યુકત આહારનું સેવન કરવું તે ચોથું શબલ છે. જીવનિકાયના ઉપમદન પૂર્વક જે આહાર સાધુને નિમિત્ત બનાવાય છે તેને આધાકર્મ કહે છે. રાજપિંડને પિતાના ઉપગમાં
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
