________________
% 3D
२२६
समवायाङ्गसूत्रे यस्मिन् तद् भक्तपरिक्षेति नाम्ना रूढं भक्तप्रत्याख्यानम्, तच्च तन्मरणं च भक्तप्रम्याख्यानमरणम् । इदं प्रत्याख्यानं त्रिविधस्य चतुर्विधस्य वाऽऽहारस्य परित्यागपूर्वकमेव संभाव्यम् । तथा च अस्मिन् सप्रतिकर्म अर्थात् शरीरशुश्रूषणं कर्तुं कारयितुं च शक्यते । 'इगिणिमरणं' इङ्गिनीमरणम् इयते मर्यादितक्षेत्र एव चलनादि क्रियाक्रियतेऽस्यामनशन क्रियायामितिङ्गिनी, तया मरणमिङ्गिनी. मरणम् । इदं मरणं परित्यक्तचतुर्विधाहारस्य निष्पतिकर्मशरीरस्य इङ्गितदेश स्थितस्य भवति । 'पाओवगमणमरणे' पादपोपगमनमरणम्पादयस्य वृक्षस्येव उपगमनं निश्चलतया अवस्थानं यस्मिन् मरणे तन्मरण पादपोपगमनमरणम् । यथा पादपः कचित् देशे केनापि कारणेन निपतितः सममसमं वाऽनालोचयन् मरण है १४॥ भक्तप्रत्याख्यानमरण-जिस मरण में आहार का यावजीव प्रत्याख्यान कर देना कारण हो वह मरण भक्तप्रत्याख्यानमरण है। यह मरण चारों प्रकार के या तीन प्रकार के आहार के प्रत्याख्यान से होता है। इस मरण में जीव अपने शरीर का शुश्रूषा स्वयं भी करता है तथा दूसरे से भी करा सकता है १५इंगिनीमरण-जिस अनशन क्रिया में, मर्यादित क्षेत्र में ही हलन चलन आदि क्रिया की जाती है उसका नाम इंगिनी है। इस इंगिनी से जो मरण होता है उसका नाम इंगिनीमरण है यह मरण उसी जीव के होता है कि जिसने चारों प्रकार के आहार का परित्याग कर दिया है, तथा अपने शरीर की जो स्वयं शुश्रूषा नहीं करता है और न दूसरों से ही कराता है, तथा मर्यादित क्षेत्र में ही रहता है१६। पादपोपगमनमरण-जिस मरण में वृक्ष की तरह निश्चल रूप से अबस्थान रहता है उस मरण का नाम पादपोपगमनमरण है। जैसे वृक्ष जब किसी स्थान पर किसी कारणविशेष से गिरपडता है तब वह આહારને જીવે ત્યાં સુધી ત્યાગ કરવારૂપ હોય તે મરણને ભકતપ્રત્યાખ્યાન મરણ કહે છે. તે મરણ ચારે પ્રકારના કે ત્રણ પ્રકારના આહારના પ્રત્યાખ્યાનથી થાય છે. આ મરણમાં જીવ પિતાના શરીરની શુશ્રષા જાતે કરે છે અથવા બીજા પાસે કરાવી श छ. (16) इंगिनी मरण 2 सनशन लियाना, भयाहित क्षेत्रमा सनसन આદિ ક્રિયા કરાય છે, તેનું નામ “ઈગિની છે. આ ગિનીથી જે મરણ થાય તેનું નામ $fજનો કરી છેઆ પ્રકારનું મરણ એ જ જીવને થાય છે કે જેણે ચારે પ્રકારના આહારનો પરિત્યાગ કર્યો હોય અને પોતાના શરીરની જે જાતે શુષા કરતો નથી અને બીજા પાસે શુશ્રુષા કરાવતા નથી, તથા મર્યાદિત ક્ષેત્રમાં જ રહે છે. (१७) पादपोपगमन मरण-२ भ२मा वृक्षनी भ निश्च३५ अवस्थान २३ छ તે મરણનું નામ “પાદ પેગમન મરણ છે. જેમ વૃક્ષ કેઈ સ્થાન પર કોઈ કારણે
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
