________________
समवायाङ्गसूत्रे
इत्यादि - जम्बूद्वीपे खलु द्वीपे भारते बलदेव वासुदेवपितरो भविष्यन्ति,
टीका -- 'जंबुद्दीवे णं दीवे' वर्षे आगमिष्यन्त्यामुत्सर्पिण्यां नव नव वासुदेवमातरो भविष्यन्ति, नव दशार्हमण्डलानि भविष्यन्ति, तद्यथा-- उत्तमपुरुषाः मध्यमपुरुषाः प्रधानपुरुषाः ओजस्विनः तेजस्विनः ' एवं ' = अनेन प्रकारेणारभ्य 'सो चेव वण्णओ भणियव्वो' स एव वर्णको भणितव्यः - पूर्व यथा बलदेववासुदेवानां वर्णनं कृतं तथैवात्रा पि विज्ञेयम् । कियदवधि ततत्सदृशं विज्ञेयमित्याह ? 'जाव' यावत् 'नीलगपीयगवसणा दुवे 'दुवे राम केसवा भायरो' नीलकपीतकवसना द्वौ द्वौ रामकेशवौ भ्रातरौ इति कृत्वा नव बलदेवा नव वासुदेवा 'भविस्संति' भविष्यन्ति इदं सर्व व्याख्यातहनिष्यन्ते स्वचक्रेण - ये सब प्रतिवासुदेव युद्ध में चक्र से लडेंगे और अन्त में अपने उसी चक्र से मारे जावेंगे ॥ सू० २१६ ॥
टीकार्थ- 'जंबूद्दीवे णं दीवे' इत्यादि - इस जंबूद्वीप नामके द्वीप में भरत क्षेत्र के अन्दर आगामी उत्सर्पिणीकाल में नौ वलदेव और नौ वासुदेव के नौ पिता होंगे । बलदेव और वासुदेव के पिता एक ही होते हैं । और माता भिन्न २ होती हैं । इसलिये यहां पर नौ पिता इन दोंनो के कहे गये हैं । तथा नौ वासुदेव की माताएँ होंगी और जो बलदेव की माताएँ होंगी ऐसा सूत्रकार ने माताओं के विषय में अलग २ कहा है । इस तरह नौ बलदेव और नौ वासुदेव के मंडल होंगे - अर्थात् एक बलदेव एक वासुदेव इस तरह से इनके दो दो के नौ युगल होंगे। यहां पर "उत्तमपुरिसा " से लेकर ( "दुवे दुवे राम केसवा भायरो भविस्संति)” यहां तकका पाठ भविष्यकाल का प्रयोग करते हुए लगा लेना चाहिये । खचक्रेण ते मधा प्रतिवासुदेव। युद्धमा थर्डेनी महहथी सडशे अने भन्ते પેાતાના જ તે ચક્રથી માર્યા જશે. ॥ સૂ૨૧૬ ॥
११३८
टी थे - 'जंबूद्दीवे णं दीवे' इत्यादि - द्वीप नामना द्वीपमां ભરતક્ષેત્રની અંદર આગામી ઉત્સર્પિણીકાળમાં નવ ખળદેવ અને નવ વાસુદેવના નવ પિતા થશે. ખળદેવ અને વાસુદેવના પિતા એક જ હોય છે, અને માતા જુદી જુદી હોય છે. તેથી અહી' તે બન્નેના નવ પિતા કહેલ છે. તથા નવ વાસુદેવાની નવ માતાએ થશે અને નવ ખળદેવાની નવ માતાએ થશે એમ સૂત્રકારે કહેલ છે આ રીતે નવ મળદેવ અને નવ વાસુદેવના મંડળ થશે-એટલે કે એક બળદેવ અને એક વાસુદેવ એ પ્રમાણે મમ્બેનાં નવયુગલ થશે. અહીં 'उत्तमपुरिसा' थी सहने 'दुवे दुवे रामकेसवो भायरो भविस्संति' अहीं સુધીના પાઠ સૂત્ર ૨૧૩ પ્રમાણે ભવિષ્યકાળનેા પ્રયાગ કરીને સમજી લેવા જોઇએ
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
