________________
भावबोधिनी टीका. नारकादीनामवगाहनानिरूपणम्
तिरियलोगाओ लोगते । एवं तिचउरिंदियस्सं । नेरइयस्स णं भंते ! मारणं तिरसमुग्धारण समोहयस्स तेयासरीरस्स के महालिया सरीरोगाहणा पण्णत्ता? गोयमा ! सरीरप्पमाणमेत्ता विक्खंभबाहल्लेणं, आयामेणं जहन्नेणं साइरेगं जोय. णसहस्स, उक्कोसेणं अहे जाव अहे सत्तमा पुढवी । तिरियं जाव सयंभूरमणे समुद्दे, उड्डूं जाव पंडगवणे पुवखरणीओ | पंचिदियतिरिक वजोणियस्स णं भंते ! मारणतिय समुग्याएणं समोहयस्स तेयासरीरस्स के महालिया सरोगाहणा पण्णत्ता ? गोयमा ! जहा बेइदियसरीरस्स | मणुसस्स णं भंते ! मारणंतियसमुग्धाएणं समोहयस्स तेयासरीरस्स के महालिया सरीरोगाहणा पण्णत्ता ? गोयमा ! सम यखित्ताओ लोगतो । असुरकुमारस्स णं भंते ! मारणंतियसमुग्धारणं समोहयस्स के महालिया सरीरोगाहणा पण्णत्ता ? गोयमा ! सरीरप्पमाणमित्ता विक्खंभबाहल्लेणं । आयामेणं जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेज्जइभागे, उक्कोसेणं अहे जाव
९८७
लंबाई की अपेक्षा तैजस शरीर की जघन्य अवगाहना अंगुल के असंख्यातवे भागप्रमाण और उत्कृष्ट अवगाहना लोकान्त से लोकान्तप्रमाण कही गई है। अर्थात् उर्ध्वलोकान्त से अधोलोक के अततक और अधोलोक के अंत से उर्ध्वलोकान्ततक कही गई है। "एगिंदियस्स णं भंते! मारणंतिय समुग्धाएवं समोहयस्स तेयासरीरस्स के महालिया सरीरोगाहना पण्णत्त? गोयमा ! एवं चेव जाव पुढवी - आऊ - तेउ - वणस्सइ - काइयस्स | " हे भदंत । एकेन्द्रियजीव के जब वह मारणान्तिक समुद्धात से समवहत युक्त होता हैतेजस शरीर की अवगाहना कितनी बडी कही गई है ? उत्तर - गौतम ! विष्कंभ और बाहल्य की अपेक्षा एकेन्द्रिय जीव के तैजस शरीर की अवगाहना शरीर प्रमाण कही गई है और आयाम की अपेक्षा जघन्य अवगाहना લબાઈની અપેક્ષાએ તેજસ શરીરની જઘન્ય અવગાહના અંગુલના અસખ્યાતમાં ભાગની અને અને ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના લેાકાન્તથી લેાકાન્તપ્રમાણ કહેલી છે--એટલે કે ઉર્ધ્વલાકાન્તથી અધેાલેાકના અન્તસુધી અને અધેલાકના અંતથી ઉર્ધ્વ લેાકાન્ત सुधी ही छे. "एगिदियस्स णं भंते! मारणंतिय समुग्धाएणं समोहयस्स तेयासरीरस्स के महालिया सरीरोगाहना पण्णत्ता ? गोयमा ( चेव जाव पुढची - आऊ - तेउ, बाउ, वणस्सइ - काइयस्स" - हे लहन्त ! भारशांतिः समुधाતથી સમવહત-યુકત-એકેન્દ્રિયજીવેાના વૈજસશરીરની અવગાહના કેટલી કહી છે? ઉત્તર-હે ગૌતમ! વિક ભ અને બાહુલ્યની અપેક્ષાએ એકેન્દ્રિયજીવના તેજસશરીરની અવગાહના શરીરપ્રમાણ કહી છે અને આયામની અપેક્ષા એ જઘન્ય અવગાહના
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર