________________
६६
स्थानाङ्गसूत्रे
1
इत्थमालोचनादातुर्गुणानुक्त्वा सम्प्रति आलोचकस्य गुणानाह - ' अट्ठहिं
इत्यादि ।
"
अष्टभिः स्थानैः = गुणैर्युक्तोऽनगारोऽर्हति आत्मदोषम् = स्वापराधम् आलोचयितुम्, तद्यथा - जातिसम्पन्नः - जातिः - मातृको वंशः तेन सम्पन्नः = युक्तः ॥ १॥ कुलसम्पन्नः - कुलं = पैतृको वंशः तेन सम्पन्नः २। एवंविधः पुरुषः प्रायो ऽकृत्यमेव न करोति, यदि कथंचित् करोति ततः पश्चात्तापतप्तः स आलोचयत्येवेति " जातिसम्पन्नः कुलसम्पन्नः " इति स्थानद्वयमुक्तम् । तदुक्तम्" जाईकुलसंपन्नो, पायमकिश्यं न सेवइ किंचि । आसेविऊण पच्छा, तरगुणओ सम्ममालोए || १॥ छाया - जातिकुलसम्पन्नः प्रायः अकृत्यं न सेवते किंचित । आसेव्य पश्चात्तद्गुणतः सम्यगालोचयति ॥ १ ॥ इति ।
99
इस प्रकार से आलोपना दाताके गुणोंका कथन कर अब सूत्रकार आलोचकके गुणोंका कथन करते हैं-" अट्ठहिं" इत्यादि
आठ गुणोंसे युक्त अनगार अपने अपराध रूप दोषोंकी आलोचना करने के योग्य होता है वे आठ गुण इस प्रकार से हैं-जाति संपन्न १जो मातृकवंश रूप जाति से युक्त होता है, वह अपने अपराधरूप दोषोंकी आलोचना करने के योग्य होता है १- इसी प्रकार से जो कुल संपन्न होता है - पैतृक वंश से युक्त होता है ऐसा पुरुष प्रायः अकृत्यही नहीं करताहै - यदि कथंचित् वह करता भी है तो वह पश्चात्तापसे तप्त होकर उन આ પ્રકારે આલાચના દાતાના ગુણેાનુ વર્જુન નિરૂપણ કરીને હવે સૂત્રકાર આલાચકના ગુણેાનુ નિરૂપણ કરે છે
'अट्ठहिं" त्याहि-नीये दृर्शापेक्षा आठ गुणेोथी सौंपन्न होय येथे। અણગાર પેાતાના અપરાધરૂપ દેષાની આલાયના કરવાને ચાગ્ય ગણાય છે.(१) अति संपन्न, (२) स संपन्न, (3) विनय संपन्न, (४) ज्ञान सौंपन्न (५) दर्शन संपन्न (१) चारित्र संपन्न, (७) क्षान्त भने (८) हान्त.
66
જાતિ સ’પન્ન—ઉત્તમ માતૃવંશ યુક્તને જાતિ સ‘પન્ન કહે છે. કુલ સ`પન્ન-ઉત્તમ પિતૃ'શથી સ`પન્ન હૈાય એવાને કુલ સ`પન્ન કહે છે, જાતિ સ“પન્ન અને કુલ સ ́પન્ન સાધુ, સામાન્ય રીતે અકૃત્ય કરતા નથી. કદાચ તેનાથી કોઈ અકૃત્ય સેવન થઈ જાય છે, તે પશ્ચાત્તાપ રૂપી અગ્નિથી તેનું મન તમ થઈ જાય છે, અને તે પેાતાના દેષની આલાચના અવશ્ય કરી જ લે છે. આ પ્રકારે જાતિ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
