________________
सुघा टीका स्था० ८ स० ११ संवरासंवरनिरूपणम् गतनावादेरनवरतपविशज्जलानां छिद्राणां तथाविधद्रव्येण स्थगनं संवरः । भावतस्तु जीवद्रोण्यामास्त्रवत्कर्मजलानामिन्द्रियादिच्छिद्राणां समित्यादिना निरोधन संवरः । तत्र भावसंवरः श्रोत्रेन्द्रियसंवरादिभेदेन अष्टविधो बोध्यः । तद्विपरीतोऽ. संवरोऽप्यष्टविधो विज्ञेय इति ॥ सू० ११ ॥ __अनन्तरं कायसंवर उक्तः । तद्घटकः कायस्तु अष्टस्पी भवतीति स्पर्श स्याष्टविधत्वमाह
मूलम्- अट्र फासा पण्णत्ता, तं जहा-कक्खडे १ मउए २ गरुए ३ लहए ४ सीए ५ उसिण ६ निद्धे ७ लुक्खे८॥ सू० १२ ॥
टीकार्थ-मंवर नाम रोकनेका है, यह संवर द्रव्य संवर और भाव संवरके भेदसे दो प्रकारका होता है, जलके बीचमें पतित नायमें अन. वरत छिद्रोंसे आनेवाले पानीके रोकनेरूप उन छिद्रोंको किसी द्रव्यसे बन्द कर देना इसका नाम द्रव्य संवर है, तथा जीय रूप नौकामें इन्द्रि. यादिकों द्वारा आनेवाले कर्मों के कारणभूत उन इन्द्रियादि द्वारोंका समिति आदि द्वारा बन्द कर देना इसका नाम भावसंबर है। इनमें से जो भावसंवर है, वह श्रोत्रेन्द्रियसंवर आदिके भेदसे आठ प्रकारका कहा गया है-असंयर संवरसे विपरीत होता है-अतः असंबर भी आठ प्रकारका कहा गया है, जो इस प्रकारसे है-श्रोत्रेन्द्रिय असंवर १, चक्षुइन्द्रिय असंबर २, घ्राणेन्द्रिय असंबर ३, रसनेन्द्रिय असंवर १, स्पर्शनेन्द्रिय असंबर ५, मन असंबर ६, वचन असंबर ७, और काय असंवर ८॥ सूत्र ११॥
સંવર એટલે શેકવું તે. સંવરના મુખ્ય બે ભેદ પડે છે–(૧) દ્રવ્યસંવર અને (૨) ભાવસંવર. પાણીની અંદર તરતી હેડી પડેલા છિદ્ર દ્વારા તેમાં પ્રવેશતા પાણીને અટકાવવા માટે તે હોડીમાં પડેલા છિદ્રને કઈ પણ દ્રવ્ય વડે બંધ કરી દેવું તેનું નામ સંવર છે. જીવ રૂપ નૌકામાં ઈન્દ્રિયાદિકે આદિ દ્વારા આવનારાં કર્મોના કારણભૂત તે ઈન્દ્રિયાદિ દ્વારેને સમિતિ આદિ દ્વારા બંધ કરી દેવાં, તેનું નામ ભાવસંવર છે. ભાવસંવરના શ્રેગેન્દ્રિય સંવર આદિ આઠ ભેદ પડે છે.
સંવરથી વિપરીત સ્વરૂપવાળો અસંવર હોય છે. તેના પણ નીચે પ્રમાણે 418 १२ ५ छ-(१) श्रोत्रेन्द्रिय अस५२, (२) यधन्द्रिय अस १२, (3) धान्द्रिय असर, (४) २सनेन्द्रिय अस५२, (५) १५-द्रय अस५२, (6) મન અસંવર (૭) વચન અસંવર અને (૮) કાય અસંવર છે સૂ. ૧૧ છે. स्था०-७
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
