________________
४६
स्थानाङ्गसूत्रे
,
तथा - गावो महिष्यो गवेल ाः = मेषाश्च प्रभूताः = मचुरा येषु तानि - गोमहिषगयेलकमभूतानि बहुदासीदासानि च तानि गोमहिषगवेलकम भूतानि चेति - बहु दासीदास गोमहिष गवेलकप्रभूतानि प्रचुरदासीदासगोमहिपमेषयुक्तानीत्यर्थः । तथा - बहुजनस्य जनसमुदायस्य अपरिभूतानि=पराभवरहितानीति । एवं विधानि यानि कुलानि भवन्ति तेषु कुलेषु स पुंस्तया प्रत्यायाति । स खलु तत्र = आढ्यादि विशेषणविशिष्टेषु कुलेषु पुमान् = पुरुषो भवति । स तत्र कीदृशः पुरुषो भवति ? इत्याह-' सुरूवे ' इत्यादि । सुरूपादिशब्दानामर्थाः दुरूपादि वैपरीत्येन भावनीयाः । तत्रोत्पन्नस्य च तस्य याऽपि बाह्याभ्यन्तरिका परिषद् कुलों में अनेक दासीदास होते हैं ऐसे कुलोंमें तथा-जिन कुलोंमें गाय, भेंस एवं मेष प्रचुर मात्रामें होते हैं, ऐसे कुलों में वे जन्म लेते हैं। तथा - जो कुल अनेक जनों द्वारा भी पराभूत नहीं हो सकते हैं ऐसे कुलों में भी वह पुत्र रूपसे जन्म लेता है । कन्या रूपसे जन्म नहीं लेता है । पुत्र रूपसे वह जन्म इस प्रकारका होता है - जैसे कि वह सुरूपअच्छे रूपवाला होता है, सुकर्ण होता है-अच्छे कानोंवाला होता है, सुगन्ध - सुगन्धित शरीरवाला होता है, सुरस-सुरस शरीरवाला होता हैं है, सुस्पर्श- अच्छे स्पर्श शरीरवाला होता है, इष्ट होता है, कान्त होता है, यावत् मन आम होता है, अहीन स्वरवाला होता है, यावत् मन आम स्वरवाला होता है, और आदेय वचनवाला होता है, इन सुरूपादि પુત્ર રૂપે તે જન્મ ધારણ કરે છે. એવડા અને ત્રેવડા લાભ થાય એવી રીતે દ્રવ્યનું ધીરાણુ કરવું તેનું નામ આયેળ પ્રયાગ છે. જે ઘરમાં અનેક માણસે જમે છે અને તેમણે ભેાજન કરી લીધા બાદ પણુ અનેક માણસે જમી શકે એટલું ભાજન વધે છે, તે પ્રકારનુ' કુટંબ અહી' " विच्छर्दित प्रचुरभक्तपान આ શબ્દો દ્વારા ગૃહીત થયુ છે. એવાં જ કુટુંખમાં તે પુત્ર રૂપે ઉત્પન્ન થાય છે. તે કન્યારૂપે જન્મ લેતા નથી.
ܕܝ
-
હવે તે કેવા પુત્રરૂપે જન્મ લે છે, તે વાત પ્રકટ કરવામાં આવે છે— ते सुइय ( ३पाणी होय छे, सुभगु ( सुंदर अनवाणी) होय छे, સુગન્ધયુક્ત શરીરવાળો ાય છે, (સુરસ શરીરવાળો) હાય છે, સુસ્પશ (सुहर स्पर्शवाणी) होय छे, ईष्ट होय छे, अन्त होय છે, પ્રિય હાય છે, મનાર હાય છે. મનઆમ હોય છે, અહીનસ્વરવાળા હાય છે. ઈષ્ટ-કાન્ત -પ્રિય-મનાજ્ઞ અને મનઆમ સ્વરવાળો હોય છે, તથા આદેયવચનવાળો હાય છે. કુરૂપ આદિ શબ્દોના અર્થ આ સૂત્રમાં આગળ આપવામાં આવેલ છે. અહી
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
