________________
६६५
सुघा टीका स्था०१० सू० ७८ संसारी जीवावस्थानिरूपणम्
टीका-'वाससयाउयस्स' इत्यादि
वर्षशतायुष्कस्य वर्षाणां शतमायुः जीवितकालो यस्य तस्य पुरुषस्य खल्लु दशसंख्यका दशाः अवस्थाः प्रज्ञप्ताः । अत्र वर्षशतायुरिति पदमुपलक्षणम् । ततश्च यस्मिन् काले यस्य यावत् पूर्णमायुस्तावदायुयुक्तस्य पुरुषस्य दश दशा बोध्याः । अन्यथा-पूर्वकोटथायुष्कस्य पुरुषस्य बाल्ये एव दशापि दशाः समापोरन्। ता दश दशा इमाः, तथाहि-तद्यथा-वाला १ क्रीडा २ च" इत्यादि । तत्र-बाला-बालस्य बालकस्य या दशा साऽपि धर्मधर्मिणोरभेदाद् बाला बोध्या।
अब सूत्रकार संसारी जीव के प्रस्ताव को लेकर संसारी जीव के पर्याय विशेषोंका कथन करते हैं
'वाससयाउयस्स णं पुरिसस्स"-इत्यादि । सूत्र ॥७८ ॥
टीकार्थ-जिसकी आयु १०० वर्षकी है ऐसे पुरुषकी अवस्थाएँ दश कही गई हैं-जैसे-चाला १ क्रीडा २ मन्दा ३ बला ४ प्रज्ञा ५ हायनी ६ प्रपया ७ प्रारभारा ८ मुमुखी ९ और स्वापनी १०
यहां वर्षशतायुष्क शब्द उपलक्षण रूप है इस से जिस कालमें जिसकी जितनी पूर्ण आयु होती है उतनी आयु से युक्त पुरुष भी गृहीत हुआ है सो इसकी भी १० दश अवस्थाएँ होती हैं। यदि ऐसा न हो तो जिस पुरुष की एक कोटिपूर्व की आयु होती है उस पुरुष की बाल्यकालमें ही दश दशाएँ हो जावेगी दश दशाएँ जो कही गई हैं-सो उनका तात्पर्य ऐसा है-बाल-बालक-की जो दशा है वह भी धर्म धर्मि
સંસારી ની વાત ચાલી રહી છે. તેથી હવે સૂત્રકાર સંસારીઓના पर्यायविशवानु थन ४२ छ. "वाससयाउयस्स णं पुरिसरम" त्या-(स. ७८)
ટીકા–જેનું આયુષ્ય ૧૦૦ વર્ષનું હોય એવા મનુષ્યની અવસ્થાઓ દસ जीतेस भवस्थामा नीय प्रभाव समावी-(१)माता, (२) 11, (3) भन्दा, (४) मसा, (५) प्रज्ञा, (९) हायनी, (७) प्रया , (८) प्रामा२१, () भुईमुभी मन (१०) श्वापनी.
અહીં “૧૦૦ વર્ષના આયુષ્યવાળે” આ શબ્દ ઉપલક્ષણરૂપ છે. જે કાળમાં જેનું જેટલું પૂર્ણ આયુ હાય એટલા આયુવાળા પુરુષને પણ “વર્ષ શતાયુષ્ક” પદ દ્વારા ગ્રહણ કરી શકાય છે, અને એવા પુરુષની પણ ઉપર પ્રમાણે દસ અવસ્થાએ જ સમજવી. જે આ પ્રમાણે માનવામાં ન આવે, તે જે પુરુષનું એક કોટિપૂર્વનું આયુષ્ય હોય છે, તે પુરૂષની દસ અવસ્થાઓ તે તેના બાલ્ય કાલમાંજ આવી જશે. હવે આ દસ અવસ્થાઓને ભાવાર્થ પ્રકટ કરવામાં આવે છે
स्था०-८४
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
