________________
सुघा टीका स्था०१० सू० ६७ दशविधस्थविरनिरूपणम्
छाया-दशस्थविराः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-ग्रामस्थविराः १ नगरस्थविराः २ राष्ट्रस्थविराः ३ प्रशास्तृस्थविराः ४ कुलस्थविराः ५ गणस्थविराः ६ सङ्घस्थविराः ७ जातिस्थविराः ८ श्रुतस्थविराः ९ पर्यायस्थविराः १० ॥ सू० ६७॥
टीका-'दसरा' इत्यादि-स्थापयन्ति-दुर्व्यवस्थितं जनं सन्मार्ग स्थिरीकुर्वन्ति ये ते स्थविराः। ते व्यवस्थाकारिणो बुद्धिमन्त आदेयवचना प्रभावशालिनश्च भवन्ति । ते तु दशविधाः प्रज्ञप्ताः । तद्यथा-'प्रामस्थविरा' इत्यादि । तत्र-प्रामस्थविरा: ग्रामव्यवस्थाकारिणः ॥१॥ नगरस्थिविरा:-नगरव्यवस्थाकारिणः ॥२॥ राष्ट्रस्थपिरा:देशव्यवस्थाकारिणः ॥३॥ प्रशास्तृस्थविरा:प्रशास्तार: धर्मोपदेशकाः, ते च ते स्पपिरा: धर्मे स्थिरीकारकाः ॥४॥ कुलस्थविराः ॥५॥ गणस्थविराः ॥६॥ सङ्घस्थविरा ॥७॥ इति त्रीणि स्थानानि चार भेदसे करते हैं-" दस थेरा पण्णत्ता" इत्यादि ।सूत्र ६७॥ __टीकार्थ-जो दुर्व्यस्थित जनको सन्मार्गमें स्थापित करते है, स्थिर करते हैं वे स्थविर कहलाते हैं । ये स्थविर व्यवस्था करनेके स्वभाववाले होते एवं बुद्धिशाली होते हैं इनकी बातको हरकोई मानता हैं ऐसे प्रमाव संपन्न होते हैं। ये ग्रामस्थविर १ नगरस्थविर ३ राष्ट्रस्थधिर ३, प्रशास्तु स्थविर ४ कुल स्थविर ५ गणस्थविर ६, संघ स्थविर ७, जाति स्थविर ८, श्रुतस्थविर ९ एवं पर्यापस्थविरके भेदसे १० प्रकारकेहोते हैं। ___ इनमें जो ग्रामकी व्यवस्था करनेवाले होते हैं वे ग्रामस्थविर हैं १ नगरकी व्यवस्था करनेवाले नगरस्थविर २, देशकी व्यवस्था करनेवाले राष्ट्रस्थविर ३, धर्मका उपदेश देनेवाले और धर्ममें स्थिर करने वाले प्रशास्तृस्थविर होते हैं । कुलस्थविर, गण स्थविर, एवं संघस्थविर
"दस थेरा पण्णत्ता" त्या-(सू. १७) ટીકા–જેઓ દુર્વ્યવસ્થિતજનેને સન્માર્ગમાં સ્થાપિત કરે છે–અથવા કુમાર્ગે જતા જનેને જેઓ સન્માર્ગે સ્થિર કરે છે, તેમને સ્થવિર કહે છે તે સ્થવિરો વ્યવસ્થા કરવાના સ્વભાવવાળા અને બુદ્ધિશાળી હોય છે, તથા તેમની વાતને દરેક માણસ માને છે. તેઓ પ્રભાવસંપન્ન હોય છે તે સ્થવિરેના નીચે પ્રમાણે દસ ४२ ह्या छे-(१) आभस्थविर, (२)
न थपिर, (3) राष्ट्रस्थविर, (४) प्रा. स्तृस्थविर, (५) स्थविर, (६) स्थविर, (७) सधस्थविर, (८) तिरथविर, (e) श्रुतस्थविर सने (१०) पर्यायस्थविर
ગ્રામવિર–ગામની વ્યવસ્થા કરનાર વ્યક્તિને ગ્રામવિર કહે છે. નગરસ્થવિર-નગરની વ્યવસ્થા કરનારને નગરસ્થવિર કહે છે. દેશની વ્યવસ્થા કરનારને રાષ્ટ્રસ્થવિર કહે છે, ધર્મને ઉપદેશ દેનારને અને લેખકોને ધર્મમાં
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
