________________
३८
स्थानाङ्गसूत्रे
-
केषु देवेषु स उपपद्यते ? इत्याह- तद्यथा - महर्द्धिकेषु यावत् चिरस्थितिकेषु | महर्द्धिकादिचिरस्थितिकान्तानां शब्दानामर्या अत्रैव सूत्रे उक्ताः । स आलोचितप्रतिक्रान्तः साधुः खलु तत्र महर्दिकादि चिरस्थितिकान्तदेवेषु देवो भवति । कीदृशो देवो भवति ? इत्याह- ' महिडिए ' इत्यादि । स देवस्तत्र महर्द्धिको यावत् चिरस्थितिको भवति । तथा स देवस्तत्र हारविराजितचक्षाः - हारेण विराजितं वक्षः = उरो यस्य स तथा-हार सुशोभितवक्षस्थलः, कटकत्रुटितस्तम्भितभुजःकटकानि = वलयाः, त्रुटितानि - वाह्नाभरणविशेषाः तैः स्तम्भितौ= स्तब्धीभूतौ मुजौ यस्य स तथा वलय त्रुटितसुशोभितबाहुरित्यर्थः । तथा - अङ्गदकुण्डलमृष्टग ण्डतल कर्णपीठधारी - अङ्गदे कुण्डलपृष्टगण्डतलकर्णपीठे च धरति यः स तथाइति विग्रहः । तत्र - अङ्गदे के पूरे - बाहुभूषणविशेषौ कुण्डलमृष्टगण्ड तळकर्णपीठेमृष्टे = पृष्ठे गण्डतले = कपोलतले याभ्यां ते मृष्टगण्डतले, कर्णौ पीठे-आसने ययोस्ते उत्पन्न होता है, तो महर्द्धिक देवोंमें यावत् चिरस्थितिक देवोंमें उत्पन्न होता है, महद्धिक पदसे लेकर चिरस्थितिक तकके पदोंका अर्थ इसी सूत्रमें पहिले प्रकट कर दिया है, महर्द्धिक यावत् चिरस्थितिक देवोंमें देव हुआ भी यह मापावी साधु ऐसा वैसा देव नहीं होता है किन्तु हारविराजितवक्षाः " वह ऐसा देव होता है, कि जिसका वक्षस्थल हारसे सुशोभित होता रहता है, दोनों भुजाएँ जिसकी - बलयोंसे एवं त्रुटितोंसे - आभरण विशेषोंसे सुशोभित होती रहती हैं, बाहुओंके भूषण विशेषरूप केयूरोंको एवं कपोलतलोंको घर्षित करनेवाले कानमें धारण किये कुण्डलोंको जो धारण किये रहता है, अथवा जो केयूरोंको कुण्डलोंको, चिकने कपोलतलोंको एवं कर्णपीठों को कानके आभरण विशेषों को धारण किये हुए रहता है, यहां प्रथम विग्रहमें ऐसा कहा
""
થાય છે ત્યાં કઈ સામાન્ય દેવ રૂપે ઉત્પન્ન થતેા નથી, પરન્તુ મહુદ્ધિ ક મહાદ્યુતિક આદિ વિશેષણાથી યુક્ત ચિરસ્થિતિક દેવ રૂપે ઉત્પન્ન થાય છે. મહ દ્ધિકથી લઈને ચિરસ્થિતિક સુધીના પદોના અર્થ આ સૂત્રમાં જ આગળ ३५ष्ट ४२वामां आव्यो छे " हारविराजितवक्षाः ' देव ३ये उत्पन्न थयेला તેનુ વક્ષસ્થલ હારથી સુગૈાભિત રહે છે, તેની ખન્ને ભુજાએ કડાં અને ત્રુટિ તાથી ( આભરણુ વિશેષેાથી) વિભૂષિત હાય છે, બાહુઓના ભૂષણ વિશેષ રૂપ કેયૂરાને તે ધારણ કરે છે, કપેાલતલો સાથે ઘસાતાં કુડલોને તેણે બન્ને કર્ણામાં ધારણ કરેલા હાય છે. અથવા-તે દેવ કેયૂરીને, કુ'ડલોને મુલાયમ કપોલતલોને અને કર્ણપિડાને-કાનના આભરણ વિશેષને ધારણ કરે છે,
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
