________________
सुघा टीका स्या. १० सू० ६० अमूर्तमर्थ जिनएव जानातीतिनिरूपणम् ६०७ धर्मास्तिकायमित्यादि । अत्र-यावत्पदेन-अधर्मास्तिकायम् २, आकाशास्तिकायं३, जीयमशरीरमतिबद्धम्४, परमाणुपुद्गलम्५, शब्दं६, गन्धमिति७ षट् पदानि गृह्यन्ते । ततश्च धर्मास्तिकायादि गन्धान्तानि सप्त स्थानानि छमस्थः साक्षात्का. रेण न जानाति न पश्यतीति सप्त स्थानानि कथितानीति सप्त स्थानानि ७ तथाछद्मस्थः सर्वभावेन वातं वायुम् न जानाति न पश्यतीत्यष्टमं स्थानम् ।८। तथा' अयं जनो जिनः केवलो भविष्यति न वा भविष्यति '-इति छद्मस्थः साक्षाकारेण न जानाति न पश्यतीति नवमं स्थानम् ।९। तथा-अयं जनः सर्वदुःखानां= शारीरिकमानसिकसकलदुःखानाम् अन्तम् अवसानं करिष्यति न वा करित ष्यति-इति छद्मस्थः सर्वभावेन न जानाति न पश्यतीति दशमं स्थानम् ॥ १०॥ एतानि दश स्थानानि छमस्थः श्रुतज्ञानेन तु जानात्येव । अत्रेदं बोध्यम्-पर. शास्तिकाय अशरीरप्रतिबद्ध जीच, परमाणु पुद्गल, शब्द एवं गन्ध इन छह पदोंका ग्रहण हुआ हैं, इस तरह छद्मस्थ इन धर्मास्तिकायादिक गन्धान्तके सात स्थानोंको साक्षात् रूपसे नहीं जानता है, और न देखता है तथा-उद्मस्थ सर्वभावसे वायुको नहीं जानता है ८, और नहीं देखताहै, तथा छद्मस्थ यह जन जिन होगा या नहीं होगा ९ इस बातको भी स्पष्ट रूपसे नहीं जानता है, और न देखता है तथा यह जन शारीरिक मानसिक सकल दुःखोंका नाश करेगा या नहीं करेगा यह बात भी साक्षात् रूपसे वह नहीं जानता है और नहीं देखता है १० पर यह छद्मस्थ इन सब स्थानोंको श्रुतज्ञानके वलसे तो जानता ही है। यहाँ ऐसा समझना चाहिये-अवधिज्ञानी यद्यपि छद्मस्थही है, पर उस छद्मस्थकी यहाँ विवक्षा नहीं हुई है, क्योंकि દસ સ્થાનને જાણુ-દેખતે નથી. સૂત્રમાં ધર્માસ્તિકાયની પછી જે, “ પાવત ( પર્યન્ત ) પદ વપરાયું છે તેના દ્વારા નીચેનાં છ સ્થાનને ગ્રહણ કરવામાં આવ્યાં છે–અધર્માસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય, અશરીર પ્રતિબદ્ધજીવ, પરમાણુપુદ્ગલ, શબ્દ અને ગંધ. આ રીતે છદ્મસ્થજીવ ધર્માસ્તિકાયથી લઈને શબ્દ પર્યંતના સાત અમૂર્ત પદાર્થોને સાક્ષાત્ રૂપે જાતે નથી, તથા (૮) છદ્મસ્થ જીવ વાયુને પણ સર્વભાવે–સાક્ષાતુરૂપે જાણતા નથી भने मत नयी. (e) मा भास सिन (पक्षी) यरी नही, मापात પણ તે સ્પષ્ટ રૂપે જાણી દેખી શકતું નથી. (૧૦) અમુક માણસ સમસ્ત દુઃખને -શારીરિક અને માનસિક દુઃખને નાશકર્તા થશે કે નહી, એ વાતને પણ છદ્મસ્થ સાધૂ સાક્ષાત્ રૂપે જાણતા નથી અને દેખતો નથી. પરંતુ તે છદ્મસ્થ જીવ શ્રતજ્ઞાનના પ્રભાવથી આ દસે સ્થાનેને સામાન્યરૂપે તે જાણે જ છે. અહીં એવું સમજવું જોઈએ કે અવધિજ્ઞાની જે કે છદ્મસ્થ જ હોય છે,
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
