________________
मुघाटीका स्था० १० सू०५३ सरागसम्यग्दर्शननिरूपणम्
५९५ तथा-उपदेशरुचिः-उपदेशेन-तीर्थकरगणधरगुरुमभृतीनामासपुरुषाणां वचनेन रुचिर्यस्यासौ तथा । यो हि तीर्थकरप्ररूपितानेव जीवादिपदार्थान् , तीर्थकर-गणधरगुर्वाद्याप्तपुरुषोपदेशेन श्रद्दधाति स इत्यर्थः । तदुक्तम्" एए चेव उ भावे, उपइट्टे जो परेण सदहइ ।
छउमत्थेण जिणेग व, उवएसरुई मुणेयब्वो ॥१॥" छाया-एतानेव तु भावान् , उपदिष्टान् यः परेण श्रद्दधाति ।
छद्मस्थेन जिनेन वा, उपदेशरुचितिव्यः ।।१।। इति ॥२॥ तथा-आज्ञारूचिः-आज्ञाया=सर्वज्ञवचनरूपया रुचिर्यस्य स तथा । यो हि
जो जिनदृष्ट जीवादिक पदार्थों की अपने आप श्रद्धान करता है, किये पदार्थ इसी तरहसे जैसा स्वरूप जिनेन्द्रदेवने कहा है, वैसाही इनका स्वरूपहै, अन्य रूपसे इनका स्वरूप नहीं हैं, इसीका नाम निसर्ग रुचि है और इस निसर्गरुचिसे युक्त जो हैं वह निसर्ग रुचिवाला है । ___ उपदेश रुचि-जिस जीवको जीवादिक पदार्थों में रुचि तीर्थंकर गणधर गुरु आदि आप्त पुरुषोंके वचनसे होती है, वह उपदेश रुचि है, उपदेश रुचिवाला है, जो जीव तीर्थ कर प्ररूपित जीवादिक पदार्थों तीर्थंकर गणधर गुरु आदि आप्त पुरुषके उपदेशसे श्रद्धाका विषय बनता है वह उपदेश रुचिवाला है-कहा भी है--
" एए चेव उ भावे" इत्यादि ।
आज्ञा रुचि-सर्वज्ञकी वचन रूप आज्ञासे जिसको रुचि होती है, वह आज्ञारुचिवाला सम्यग्दृष्टि पुरुष है ऐसा आज्ञारुचि जीव प्रतनु. દેએ કહ્યું છે એવું જ સ્વરૂપ છે. કેઈ બીજા પ્રકારનું તેમનું સ્વરૂપ હેઈ શકે જ નહીં. આ પ્રકારની રુચિનું નામ નિસરુચિ છે. આ પ્રકારની રુચિને જે પુરુષમાં સદ્ભાવ હોય છે તે પુરુષને નિસર્ગ રુચિવાળ કહે .
ઉપદેશરુચિ-તીર્થકર, ગણધર, ગુરુ આદિ આપ્તપુરુષનાં વચન સાંભળીને જે પુરુષમાં જીવાદિક પદાર્થો પ્રત્યે રુચિ ઉત્પન્ન થાય છે તે પુરુષને ઉપદેશરુચિવાળે કહે છે. એટલે કે જીવ તીર્થંકર પ્રરૂપિત જીવાદિક પદાર્થો પ્રત્યે તીર્થકર ગણધર ગુરુ આદિના ઉપદેશથી શ્રદ્ધાભાવવાળે થાય છે તે જીવને ७५४२३थियाणे छ. युं पर -" एए चेव उ भावे" त्याह
આજ્ઞારૂચિસોના વચનરૂપ આજ્ઞા પ્રત્યે જેને રૂચિ હોય છે. એવા પુરુષને આજ્ઞારુચિવાળ સમ્યગ્દષ્ટિ કહે છે. એવા આજ્ઞારુચિવાળા જીવના રાગદ્વેષ અને મિથ્યાજ્ઞાન ક્ષીણ થઈ ગયા હોય છે અને તે કદાહથી રહિત હેવાને કારણે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
