________________
५६०
स्थानागसूत्रे श्रोत्रेन्द्रियविषयदूरीकर्ता १। यावत्पदेन-चक्षुरिन्द्रियमुण्डो २ धाणेन्द्रियमुण्डो ३ रसनेन्द्रियमुण्डश्च ४। ग्राह्याः । तथा-द्वितीययावत्पदेन-मानमुण्डमायामुण्डौ । ग्राह्यौ । अर्थस्तु-श्रोत्रेन्द्रियमुण्डव द्विज्ञेयः । नवरं-शिरोमुण्डः हस्तेन केशलुश्चक इति ॥ मू० ५१ ॥ ___दस मुंडा पणत्ता' इत्यत्र 'दस ' इति संख्यानमिति संख्यानं दशविधत्वेनाह
मूलम्-दसविहे संखाणे पण्णते, तं जहा--परिकम्मं २ ववहारो २ रज्जु ३ रासी ४ कलासवन्ने ५ य । जावंतावति ६ वग्गो ७ घणो ८ य तह वग्गवग्गो वि ९॥६॥ कप्पो य ६०॥ सू० ५२ ॥ गये हैं-उसका तात्पर्य ऐसा है जो श्रोत्रेन्द्रियके विषयको दूर कर देता है-श्रोत्रेन्द्रियके विषय में रागद्वेष करने का सर्वथा त्याग कर देता है वह श्रोत्रेन्द्रिय मुण्ड है यहां यावत्पदसे चक्षुरिन्द्रिय मुण्ड, धाणेन्द्रिय मुण्ड, रसनेन्द्रिय मुण्ड इन चार मुण्डोंका ग्रहण हुआ है तथा द्वितीय यावत्पदसे "मान मुण्ड एवं माया मुण्ड" इन दो मुण्डोंका ग्रहण हुआ है। इन सब काल अर्थको श्रोत्रेन्द्रिय मुण्डके जैसे जानना चाहिये जो क्रोध कषायको दूर करता है वह क्रोधमुण्ड है इसी प्रकारसे "मान माया लोभ " इन मुण्डोंके विषय में भी जानना चाहिये जो अपने हाथ से मस्तकके केशोंका लुंचन करता है वह शिरोमुण्ड है ॥सू० ५१॥
શ્રોત્રેન્દ્રિયમુંડ-જે માણસ શ્રોત્રેન્દ્રિયના વિષયને દૂર કરી નાખે છે, એટલે કે શ્રોત્રેન્દ્રિયના વિષયમાં રાગદ્વેષને ત્યાગ કરી નાખે છે તેને શ્રોત્રેન્દ્રિય भु ४३ छे.
સૂત્રમાં વપરાયેલા “યાવત્ ” પદ વડે અહીં ચક્ષુરિન્દ્રિયમુંડ ધ્રાણેન્દ્રિય. મુંડ અને રસનેન્દ્રિયમંડ ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે. પાંચમે પ્રકાર સ્પર્શેન્દ્રિય મંડ છે. આ દરેક ઈન્દ્રિયના વિષયમાં રાગદ્વેષને ત્યાગ કરનાર વ્યક્તિઓને માટે આ પદ વપરાયાં છે.
(6) ओय -ठोधन २ ४२ना२ व्यतिने औषभु ४४ छ. (७) मानभु-भाननी परित्याग ४२ना२ने मानभु ४३ छे. (८) मायाभु-भाया (४५८) નો ત્યાગ કરનારને માયામુંડ કહે છે. (૯) લે ભટુંડ-લોભને ત્યાગ કરનારને લેમંડ કહે છે. (૧૦) શિરમુંડ–પિતાના હાથે જ મસ્તકના વાળનું લંચન કરે છે તેને શિરમુંડ કહે છે, જે સૂત્ર ૫૧ છે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
