Page Text
________________
स्थानाङ्गसूत्रे
४५४
यस्थ सवेतनादेः पदार्थस्य अनन्तकमिति संज्ञा क्रियते स नामानन्तकमिति १ । स्थापनानन्तकम् - अक्षादौ यदनन्तकमिति स्थापना क्रियते, तदक्षादिकं स्थापनानन्तकम् २। द्रव्यानन्तकम् - द्रव्याणां - जीवद्रव्याणां पुद्गलद्रव्याणां वा यदनन्तत्वं तत् ३। गणनानन्तकम् गणना = संख्यानं, - तल्लक्षणमनन्तकम् - अविवक्षिताण्यादिसंख्येयविषयः संख्याविशेष इत्यर्थः ८। प्रदेशानन्तकम् - आकाशमदेशानामानन्त्यम् , अलोकाकाशप्रदेशानामानन्त्यम् ५। एकतोऽनन्तकम् - अतीताद्धा अनागता वा ६ । द्विधाऽनन्तकम् - सर्वांद्धा ७ देशविस्तारानन्तकम् - एक आकाशप्रतरः । इदमलोकाकाशापेक्षया बोध्यम् ८| सर्व विस्तारानन्तकम् = सर्वाकाशास्ति कायः ९ शाश्वतानन्तकम् - अक्षयं जीवादिद्रव्यम् १० इति ॥ सू० ३२ ॥
अथवा-' -जिस सचेतन आदि पदार्थकी "अनन्तक " ऐसी संज्ञा की जाती है, वह नामानन्तक है, अक्ष आदिकोंमें जो यह अनन्तक है, ऐसी स्थापना की जाती है, वह स्थापनानन्तक है, जीव द्रव्योंमें अथवा पुद्गल द्रव्यों में जो अनन्तता है वह द्रव्यानन्तक है, संख्यारूप जो अनन्तता है वह गणनानन्तक है, यह गणनानन्तक ऐसी संख्या विशे रूप होता है, कि जिसमें अणु आदि संख्या विशेष अविवक्षित होता है आकाश प्रदेशोंकी जो अनन्तता है, वह प्रदेशानन्तक है, यह प्रदेशानन्तकता अलोकाकाशके प्रदेशोंकी अपेक्षासे कही गई है अतीताद्वा अथवा अनागताद्धा रूप एकतोऽनन्तक सर्वाद्धारूप द्विधातोऽनन्तक है, एक आकारा प्रतर देश विस्तारानन्तक है यह अलोकाकाशकी अपेक्षासे जानना चाहिये, सर्वाकाश रूप जो अस्तिकाय है, वह सर्व विस्तारानन्तक है, अक्षय जो जीवादि द्रव्य है, वह शाश्वतानन्तक है १० || सूत्र ३२|| ખવામાં આવે છે, તેને પણ નામાનન્તક કહે છે. અક્ષ આદિમાં જે આ અનન્તક छे,” सेवी स्थापना मुराय छे, तेने 'स्थापनानन्त' हे छे. अपद्रव्ये! अथवा પુદ્ગલઃન્યામાં જે અનન્યતા છે તેને ‘દ્રવ્યાનન્તક' કહે છે. સખ્યારૂપ જે અનન્તતા છે તેનુ' નામ ગણુનાનન્તક ” છે તે ગણનાનન્તક એવી સંખ્યાવિશેષરૂપ હાય છે કે જેમાં અણુ આદિ સખ્યાવિશેષ અવિવક્ષિત હૈાય છે. આકાશપ્રદેશની જે અનન્તતા છે તેનું નામ “ પ્રદેશાનન્તક” છે આ પ્રદેશા નન્તકતા અલેાકાકાશના પ્રદેશેાની અપેક્ષાએ કહેવામાં આવી છે. અતીતાદ્ધા ( लूत आज ) अथवा मनागताद्धा (लविष्यआज ३५ ' खेत: अनन्त ' होय छे. સર્વોદ્ધારૂપ ‘ દ્વિધાત:અનન્તક હાય છે. એક આકાશપતર દેશવિસ્તારાનન્તકરૂપ હાય છે, અલેાકાકાશની અપેક્ષાએ આ પ્રમાણે સમજવુ જોઇએ. સર્વાકાશરૂપ જે અસ્તિકાય છે તે ‘ સ`વિસ્તારાનન્તક 'રૂપ છે. અક્ષય જે જીવાઢિ દ્રવ્ય છે. તેને શાશ્વતાનન્તક 'રૂપ સમજવુ ।। સૂત્ર ૩૨ ૫
66
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
| SR No. | 006313 |
| Book Title | Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1966 |
| Total Pages | 737 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_sthanang |
| File Size | 39 MB |